Mikrobiologia w codziennej praktyce

Pseudomonas aeruginosa

dr n. biol. Urszula Łopaciuk

mgr Aleksandra Tukendorf

Zakład Mikrobiologii i Monitorowania Zakażeń Szpitalnych, Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego, Warszawa

Adres do korespondencji: dr n. biol. Urszula Łopaciuk, Zakład Mikrobiologii i Monitorowania Zakażeń Szpitalnych, Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego, ul. Alpejska 42, 04-628 Warszawa. Tel. 22 34 34 280

Pseudomonas aeruginosa jest zewnątrzkomórkowym oportunistycznym patogenem zdolnym wywołać u osób z grup ryzyka zakażenia o ciężkim i ostrym przebiegu.


Informacja, że czynnikiem etiologicznym zakażenia jest Pseudomonas aeruginosa (ryc. 1) często wywołuje niepokój.

Jest on zasadny, gdyż drobnoustrój ten cechuje się naturalną opornością na wiele antybiotyków, z łatwością również nabywa oporność na skuteczne dotychczas leki. Jest niewrażliwy na większość stosowanych środków dezynfekcyjnych. Uważa się też, że żadna ze znanych bakterii Gram(–) nie wytwarza tak dużej liczby przypuszczalnych czynników zjadliwości.1 Ma niewielkie wymagania pokarmowe i namnażać się może prawie w każdych warunkach, nawet w destylowanej wodzie. Pałeczki P. aeruginosa izolowano również z wód głębinowych kopalni węgla oraz wody morskiej o znacznym zasoleniu.2 Drobnoustrój powszechnie zasiedla większość środowisk wilgotnych, występuje też w glebie, ściekach, na roślinach, kuchennych blatach, kranach z wodą, w tym pitną. Typowym siedliskiem pałeczek P. aeruginosa jest faza graniczna pomiędzy wodą a powietrzem, czyli prysznice, kurki od wody, umywalki i syfony. Chociaż optymalną temperaturą do wzrostu P. aeruginosa jest około 30°C, to rośnie w szerokim zakresie temperatur od 4 do 45°C. W wodzie pitnej ilość bakterii zazwyczaj nie jest duża, jednak niewielkie wymagania pokarmowe i temperaturowe niosą ryzyko ich intensywnego namnożenia. Pseudomonas aeruginosa ma jednak drugie, „łagodniejsze” oblicze. Może wprawdzie wywołać wiele różnych postaci zakażeń, jednak dotyczą one tylko chorych, u których występują czynniki ryzyka: neutropenia, immunosupresja, AIDS, poważne zabiegi operacyjne, agresywna i długotrwała antybiotykoterapia oraz rozległe oparzenia. Pałeczki P. aeruginosa odpowiadają głównie za zakażenia szpitalne i bardzo rzadko, z wyjątkiem chorych na mukowiscydozę, wywołują zakażenia pozaszpitalne.3 Nie potrafią przetrwać zbyt długo w organizmie człowieka i nie należą do naturalnej flory fizjologicznej. Wyjątkiem są chorzy hospitalizowani, u których kolonizacja przewodu pokarmowego po 72 godzinach od przyjęcia do szpitala ma miejsce u 20% pacjentów.3 Pseudomonas aeruginosa można również wykorzystać do rozkładu związków ropopochodnych, gdyż bakterie mają zdolność wzrostu w ropie naftowej, oleju napędowym i paliwie do silników odrzutowych. W wyniku biodegradacji mikroorganizmy przetwarzają substancje ropopochodne na CO2, H2O i inne związki nieoddziałujące toksycznie na otoczenie, co daje możliwość wykorzystania ich w ochronie środowiska. Drobnoustrój zdolny jest również do rozkładu środków grzybo-, chwasto- i owadobójczych oraz mineralizacji związków siarki.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Kolorowa bakteria o zapachu jaśminu

Liczne czynniki zjadliwości P. aeruginosa można podzielić na dwie grupy: związane z powierzchnią komórki bakteryjnej (lipopolisacharydy, fimbrie, rzęski, śluz) i uwalniane na zewnątrz [...]

Źródła zakażeń pałeczkami ropy błękitnej

Zasiedlenie szpitali przez pałeczki P. aeruginosa zostało wywołane wysokim zużyciem antybiotyków o szerokim zakresie aktywności, szczególnie w terapii empirycznej.3 Szpitalnym rezerwuarem drobnoustroju są [...]

Zakażenie

Zakażenie pałeczką ropy błękitnej wymaga przerwania ciągłości nabłonków oraz zaburzenia funkcji granulocytów obojętnochłonnych. Zakażenie ma najczęściej początek w miejscach wilgotnych (cewniki, oparzenia, [...]

Postacie kliniczne zakażeń

Pseudomonas aeruginosa jest zewnątrzkomórkowym oportunistycznym patogenem zdolnym wywołać u osób z grup ryzyka zakażenia o ciężkim i ostrym przebiegu. Wytwarzanie licznych czynników zjadliwości sprawia, że [...]

Diagnostyka mikrobiologiczna

Diagnostyka zakażeń o etiologii P. aeruginosa oparta jest zazwyczaj na metodach mikrobiologii klasycznej. Drobnoustrój z łatwością poddaje się hodowli na podłożach sztucznych, a bakterie [...]

Leczenie i profilaktyka

Leczenie zakażeń wywołanych przez pałeczki P. aeruginosa jest trudne, gdyż bakterie te są zwykle oporne na wiele antybiotyków, a osłabione mechanizmy obronne [...]
Do góry