Lekarze rodzinni często mają do czynienia z chorymi na kamicę moczową. Większość złogów ulega samoistnemu wydaleniu, ale niektóre wymagają interwencji. Właściwa współpraca lekarza rodzinnego z urologiem w diagnostyce i leczeniu przyspiesza wdrożenie odpowiedniego postępowania, zwiększa jego skuteczność i ogranicza powikłania.

Kamica moczowa jest jedną z najczęstszych chorób układu moczowego, nie dziwi zatem, że lekarze rodzinni niejednokrotnie mają do czynienia z osobami nią dotkniętymi. Rozpowszechnienie kamicy moczowej sięga 12% wśród mężczyzn oraz 6% wśród kobiet i stale wzrasta. Tworzeniu się złogów w układzie moczowym sprzyjają spożywanie diety obfitującej w białko i picie niedostatecznej objętości płynów, a dodatkowymi czynnikami ryzyka są płeć męska, otyłość, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, nadmiar kwasu moczowego w organizmie oraz zespoły metaboliczne. Najczęstsze są kamienie powstające ze szczawianów i fosforanów wapnia (>80%), a następnie moczanów (8-10%), rzadziej natomiast obserwuje się złogi cystynowe, cytrynianowe, ksantynowe lub struwitowe.

Obraz kliniczny kamicy moczowej

W praktyce klinicznej lekarz rodzinny ma do czynienia z chorymi cierpiącymi z powodu ataku kolki nerkowej lub z osobami, u których kamica moczowa przebiega skąpoobjawowo bądź nie wywołuje objawów i jest rozpoznawana przypadkowo.

Kolka nerkowa

Kolka nerkowa to silny ból okolicy lędźwiowej promieniujący do podbrzusza, zewnętrznych narządów płciowych (warg sromowych u kobiet, moszny u mężczyzn) – z powodu połączeń między unerwieniem moczowodu a nerwem płciowo-udowym (n. genitofemoralis) – lub wewnętrznej powierzchni uda. Bólowi często towarzyszą nudności, wymioty, wzdęcie brzucha, a jeśli kamień tkwi w dolnym odcinku moczowodu – parcie na mocz i ból pod koniec mikcji. U ponad 50% chorych z kolką nerkową stwierdza się podwyższenie wartości ciśnienia tętniczego, a u około 10% wzrost ciepłoty ciała.

Ból okolicy lędźwiowej nie zależy od pozycji ani ruchów, chory jest niespokojny, bezskutecznie szuka pozycji, która mogłaby przynieść mu ulgę.

Przyczynami kolki nerkowej są:

• miejscowe niedokrwienie ściany miedniczki lub moczowodu wywołane jej obkurczeniem się na kamieniu
• gwałtowny wzrost ciśnienia w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki w następstwie znacznego utrudnienia lub uniemożliwienia odpływu moczu przez kamień wstawiający się do połączenia miedniczkowo-moczowodowego lub tkwiący w moczowodzie.

Dolegliwości zgłaszane przez chorych są bardzo charakterystyczne i trudno je pomylić z innym rozpoznaniem, niemniej zdarza się, że na skutek niedostatecznie starannie gromadzonego wywiadu lekarskiego za kolkę nerkową uznaje się bóle korzonkowe, bó...