Przełom nadciśnieniowy to nagły wzrost ciśnienia tętniczego krwi, który może prowadzić do rozwoju powikłań zagrażających życiu. Najcięższą postacią nagłego stanu w nadciśnieniu tętniczym jest nadciśnienie złośliwe. Te sytuacje wymagają natychmiastowego obniżenia ciśnienia tętniczego, choć niekoniecznie jego normalizacji, w celu ochrony funkcji życiowych narządów.

Definicje i klasyfikacje

Przełom nadciśnieniowy to nagły wzrost ciśnienia tętniczego krwi, który może prowadzić do rozwoju powikłań zagrażających życiu. Zgodnie z aktualnie przyjętą nomenklaturą wyróżnia się dwa stany kliniczne wymagające interwencji ze wskazań doraźnych: stan pilny i stan naglący – zastępujące ogólne i starsze pojęcia przełomu nadciśnieniowego oraz kryzy nadciśnieniowej. Najcięższą postacią nagłego stanu w nadciśnieniu tętniczym jest nadciśnienie złośliwe (przyspieszone), w którym bardzo wysokie wartości ciśnienia (zazwyczaj rozkurczowe >140 mmHg) prowadzą do załamania mechanizmów autoregulacji naczyniowej, rozwoju martwicy włóknikowej w ścianie naczynia, krwotoków do naczyń siatkówki i/lub obrzęku tarczy nerwu wzrokowego. Te sytuacje wymagają natychmiastowego obniżenia ciśnienia tętniczego, choć niekoniecznie jego normalizacji, w celu ochrony funkcji życiowych narządów. Wczesna ocena stanu klinicznego jest kluczowym krokiem w rozpoznawaniu i podejmowaniu decyzji o dalszym postępowaniu u pacjentów z podejrzeniem stanu nagłego lub pilnego w przebiegu nadciśnienia tętniczego i bywa dużym wyzwaniem w praktyce lekarskiej.

Stany pilne i naglące są heterogenną grupą sytuacji klinicznych, w których dochodzi do gwałtownego wzrostu ciśnienia skurczowego i/lub rozkurczowego, zazwyczaj do wartości >180/120 mmHg. Stany naglące (emergencies) wymagają szybkiej interwencji terapeutycznej, gdyż wiążą się z ryzykiem powikłań narządowych i stanowią bezpośrednie zagrożenie dla życia. W stanach pilnych (urgencies) wysokim wartościom ciśnienia tętniczego nie towarzyszą objawy zagrażające nagłą utratą integralności układu sercowo-naczyniowego i oddechowego.¹ Należy podkreślić, że o rozpoznaniu stanu naglącego lub pilnego nie decyduje bezwzględna wysokość ciśnienia tętniczego, ale dynamika wzrostu ciśnienia i towarzyszące objawy lub ich brak.

Nowoczesne leki stosowane w terapii nadciśnienia tętniczego znacznie ograniczyły częstość występowania stanów nagłych i pilnych. Szacuje się, że stany naglące dotyczą mniej niż 1% chorych z przewlekłym nadciśnieniem tętniczym.2,3 Jednak z powodu d...