Otyłość jest chorobą przewlekłą wynikajacą z nadmiernego nagromadzenia tkanki tłuszczowej. Najczęściej jest spowodowana zbyt dużą podażą produktów spożywczych w stosunku do wydatkowania energetycznego. Błędy w leczeniu otyłości są zarówno po stronie lekarza, jak i pacjenta. Rozpoczynają się już przy diagnozowaniu tej choroby (na podstawie BMI >30 kg/m²), postrzeganiu otyłości jako defektu kosmetycznego, niedostrzeganiu wpływu stresu na zaburzenia odżywiania, niezwracaniu uwagi na inne przyczyny otyłości, a następnie na niewłaściwym leczeniu dietetycznym i/lub mało efektywnej próbie zwiększania aktywności fizycznej. Problemem jest też niedostępność (a właściwie brak zarejestrowanych i skutecznych) środków farmakologicznych, które mogłyby wspomagać to leczenie.

Otyłość jest jedną z coraz częściej występujących i zarazem coraz bardziej niepokojących chorób cywilizacyjnych XXI w. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że w 2014 r. otyłość występowała u 600 mln ludzi >18 r.ż., co stanowiło 39% populacji dorosłej.¹ Szacuje się, że otyłość można rozpoznać u ponad 20% Europejczyków. Na całym świecie stale rośnie liczba osób otyłych, ale w krajach rozwiniętych skala otyłości przybrała już rozmiary epidemii. W Polsce, w badaniu WOBASZ (z 2005 r.), stwierdzono, że odsetek otyłych wśród dorosłych mężczyzn wynosił 20,6%, a wśród kobiet 20,2%. Nadwaga częściej występowała u mężczyzn (40,4% w porównaniu z 20,6% u kobiet).²

Błędy popełniane przy diagnozowaniu otyłości

W Polsce, podobnie jak w większości krajów, do rozpoznawania i oceny stopnia otyłości używa się wskaźnika masy ciała (body mass index – BMI kg/m²). Nie jest on niestety idealnym miernikiem. Przyjęty przez WHO punkt odcięcia (BMI ≥30 kg/m²) charakteryzuje się zbyt małą czułością (u mężczyzn 35-37%, a u kobiet 48-50%), chociaż dużą swoistością (94-96% u mężczyzn i 98-100% u kobiet). Tak więc, jeżeli w diagnostyce tej choroby użyje się tylko BMI, to u znacznego odsetka chorych otyłość nie zostanie rozpoznana. W leczeniu otyłości ważna jest też dystrybucja tkanki tłuszczowej (groźniejsza metabolicznie jest otyłość trzewna), dlatego konieczna jest równoczesna ocena rozmieszczenia tkanki tłuszczowej przy użyciu centymetra (ocena obwodu w talii). O otyłości trzewnej u Europejczyków rasy białej może świadczyć (według kryteriów International Diabetes Federation) obwód talii u kobiety wynoszący ≥80 cm, a u mężczyzn ≥94 cm. Nieco wyższe wartości przyjęły towarzystwa amerykańskie: ≥88 cm u kobiet i ≥102 cm u mężczyzn. Całkowitą zawartość tłuszczu w organizmie warto mierzyć powszechnie stosowaną, nieinwazyjną dla pacjenta metodą bioelektroimpedancji (analizatorem składu ciała). Jednak ostateczne potwierdzenie rozpoznania otyłości trzewnej powinno się weryfikować metodami bardziej dokładnymi, takimi jak DEXA (dual energy X-ray absorptiometry), TK lub MR (na razie dostępność tych metod jest ograniczona). Należy wspomnieć o otyłości metabolicznej osób z prawidłową masą ciała, która w Polsce i w innych krajach jest zbyt rzadko diagnozowana i rozpoznawana. Dzieje się tak dlatego, że nie ustalono dotychczas jednoznacznych kryteriów rozpoznania zespołu MONW (metabolic obese normal weight).³