Leczenie

Leczenie rumienia guzowatego jest głównie zachowawcze i zależne od czynnika etiologicznego (antybiotykoterapia w przypadku infekcji bakteryjnej, leczenie przeciwpasożytnicze, jeśli istnieje podejrzenie zakażenia parazytologicznego, lub leki przeciwgruźlicze u chorych z pozytywnym testem skórnym). Ze względu na to, że rumień guzowaty jest chorobą samoograniczającą (ustępuje bez pozostawienia owrzodzeń i blizn), zwykle wystarczy zachowanie reżimu łóżkowego i leczenie miejscowe. Jeśli przyczyna jest nieznana, stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, a w przypadkach opornych – glikokortykosteroidy ogólnie.2

Leczenie miejscowe

Leczenie miejscowe obejmuje:

  • zimne, wilgotne okłady
  • maści zawierające heparynoidy
  • maści ze słabymi glikokortykosteroidami, np. propionianem flutykazonu lub maślanem hydrokortyzonu.

Leczenie ogólnoustrojowe

W przypadku zaawansowanych zmian skórnych oraz nasilonych objawów ogólnych można zastosować:

  • niesteroidowe leki przeciwzapalne w pełnej dobowej dawce, doustnie
  • glikokortykosteroidy doustnie (prednizon)
  • kolchicynę – w rumieniu guzowatym w przebiegu zespołu Behçeta
  • hydroksychlorochinę.


W niektórych chorobach rumień guzowaty koreluje ściśle z aktywnością kliniczną podstawowej jednostki chorobowej. Tak jest w przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, dlatego współistnienie choroby z rumieniem guzowatym powinno obejmować intensyfikację terapii WZJG.7,24 Lekami pierwszego wyboru są glikokortykosteroidy o działaniu ogólnoustrojowym. Przy braku efektów terapeutycznych lub w zmianach nawracających należy włączyć leczenie immunosupresyjne. Skuteczną terapią jest również leczenie biologiczne za pomocą przeciwciał anty-TNF.24,25

W przypadku infekcji paciorkowcowej konieczne jest szybkie opanowanie procesów zapalnych w obrębie migdałków oraz prawidłowo przeprowadzone leczenie przyczynowe infekcji górnych dróg oddechowych. W leczeniu (zwłaszcza u dzieci) często stosuje się amoksycylinę z kwasem klawulanowym w połączeniu z probiotykiem oraz z lekiem przeciwhistaminowym. Na zmiany skórne można zastosować 10% maść ichtiolową.

Differential diagnosis of erythema nodosum

Abstract
Erythema nodosum (EN) is the most frequent form of inflammation of subcutaneous fat (panniculitis). The etiology of EN includes infections (streptococcal pharyngitis, Yersinia spp., mycoplasma, chlamydia, histoplasmosis, coccidioidomycosis, mycobacteria, herpes simplex virus, Epstein-Barr virus, hepatitis B and C viruses, HIV, amoebiasis, giardiasis), systemic diseases (including sarcoidosis, connective tissue diseases, inflammatory bowel disease), drugs (sulfonamides, amoxicillin, oral contraceptives), pregnancy and cancer; however, 55% of cases are idiopathic. The exact pathogenesis of EN is not known, but deposition of immune complexes in the venules of the septae in subcutaneous fat is suspected to be a cause of a neutrophilic panniculitis. It is characterized by tender, erythematous, subcutaneous nodules, typically located symmetrically on the anterior surface of the lower extremities, which resolve in weeks with a bruise-like appearance and do not ulcerate. It is often preceded by a nonspecific prodrome of fever, malaise, and symptoms of an upper respiratory tract infection. Diagnosis of EN should include a complete blood count with differential; erythrocyte sedimentation rate and C-reactive protein, evaluation for streptococcal infection, chest radiography and stool culture (to exclude parasitic infestation) and possibly a biopsy. The classical histopathological picture is one of a septal panniculitis lymphocytic infiltration with neutrophils, radial granulomas and absence of vasculitis. The differential diagnosis of EN should include: other types of panniculitis, vasculitis (e.g. leucocytoclastic or Behçet disease), other forms of erythema (erythema induratum, multiforme, migrans, infectiosum), tuberculosis, erysipelas and cancer. EN tends to be self-limited. If the skin changes persist, oral nonsteroidal anti-inflammatory medications or glucocorticosteroids are recommended.

Piśmiennictwo

1. Requena L, Requena C. Erythema nodosum. Dermatol Online J 2002;8:1-4.

2. Braun-Falco O, Plewig G, Wolff HH, et al. Dermatologia. Lublin: Wydawnictwo Czelej, 2002,811-4.

3. Mana J, Marcoval J. Erythema nodosum. Clin Dermatol 2007;25:288-94.

4. Brodell RT, Mehrabi D. Underlying causes of erythema nodosum. Lesions may provide clue to systemic disease. Postgrad Med 2000;108:147-9.

5. Patel RR, Kirkland EB, Nguyen DH, et al. Erythema nodosum in association with newly diagnosed hairy cell leukemia and group C streptococcus infection. Am J Dermatopathol 2008;30:160-2.

6. Schwartz RA, Nervi SJ. Erythema nodosum: a sign of systemic disease. Am Fam Physician 2007;75:695-700.

7. Requena L, Sánchez Yus E. Erythema nodosum. Semin Cutan Med Surg 2007;26:114-25.

8. Jabłońska S. Komentarz do artykułu. Etiologia rumienia guzowatego. Zmiany skórne kluczem do rozpoznania zaburzeń ogólnoustrojowych. Med Dypl 2001;10:183.

9. Soria X, Sanmartín V, Martí RM, et al. Erythema nodosum associated with inflammatory tinea capitis (kerion celsi). Actas Dermosifiliogr 2008;99:319-21.

10. Zion Garty B, Poznanski O. Erythema nodosum in Israeli children. Isr Med Assoc J 2000;2:145-6.

11. Eames T, Landthaler M, Karrer S. Crohn’s disease: an important differential diagnosis of granulomatous skin diseases. Eur J Dermatol 2009;19:360-4.

12. Gil J, Sánchez Meizoso MO. Diagnostic criteria and differential diagnosis of Behçet’s disease. Rev Clin Esp 2002;202:20-2.

13. Kumar B, Sandhu K. Erythema nodosum and antitubercular therapy. J Dermatolog Treat 2004;15:218-21.

14. Burnett JW. Erythema nodosum currently is not a proven complication of jellyfish stings. Cutis 2008;81:323.

15. Das CJ, Kumar J, Debnath J, et al. Imaging of ascariasis. Australas Radiol 2007;51:500-6.

16. Manfredi R, Fasolo G, Fulgaro C, et al. Associated thyreoiditis, myasthenia gravis, thymectomy, Cron’s disease and erythema nodosum: pathogenic and clinical correlations, immune system involvement and systemic infectious complications. Rheumatol Int 2008;4:37-9.

17. García-Porrúa C, González-Gay MA, Vázquez-Caruncho M, et al. Erythema nodosum: etiologic and predictive factors in defined population. Arthritis Rheum 2000;43:584-92.

18. English JL, Purvisha J, Patel BA, et al. Sarcoidosis. J Am Acad Dermatol 2001;44:725-43.

19. Lofgren S, Lundback H. The bilateral hilar lymphoma syndrome: a study of the relation to tuberculosis and sarcoidosis in 212 cases. Acta Med Scand 1952;142:265-73.

20. Kobak S. Sarcoidosis: a rheumatologist's perspective. Ther Adv Musculoskelet Dis 2015t;7(5):196-205.

21. Nessrine A, Zahra AF, Taoufik H. Musculoskeletal involvement in sarcoidosis. J Bras Pneumol 2014;40(2):175-82.

22. White WL, Hitchcock MG. Diagnosis: erythema nodosum or not? Semin Cutan Med Surg 1999;18:47-55.

23. Kakourou T, Drosatou P, Psychou F, et al. Erythema nodosum in children: a prospective study. J Am Acad Dermatol 2001;44:17-21.

24. Van Assche G, Dignass A, Bokemeyer B, et al. Second European evidence-based consensus on the diagnosis and management of ulcerative colitis: special situations. J Crohns Colitis 2013;7:1-33.

25. Clayton TH, Walker BP, Stables GI. Treatment of chronic erythema nodosum with infliximab. Clin Exp Dermatol 2006;31:823-4.

Do góry