Zakażenie układu moczowego (ZUM) to jedna z najczęstszych przyczyn interwencji lekarskich. Etiologia ZUM nie uległa od wielu lat zasadniczej zmianie. Współczesne patogeny bakteryjne nabyły jednak wiele mechanizmów oporności na antybiotyki. Skuteczne leczenie tych zakażeń jest coraz trudniejsze.

Wprowadzenie

Zakażenie układu moczowego stanowi ok. 40% wszystkich zakażeń szpitalnych i 10-20% poszpitalnych.¹ ZUM występuje około 50 razy częściej u dziewczynek (z wyjątkiem okresu niemowlęcego) i kobiet (najczęściej w wieku 16-35 lat). Po 60 r.ż. częstość zachorowań u mężczyzn zwiększa się z powodu powiększenia gruczołu krokowego w przebiegu łagodnego rozrostu prostaty, utrudniającego odpływ moczu. Starsze kobiety chorują co najmniej 2-krotnie częściej niż starsi mężczyźni. Ok. połowa kobiet i 12% mężczyzn doświadcza w życiu co najmniej jednego epizodu ZUM. U 30-44% kobiet po pierwszym incydencie nawrót występuje zwykle w ciągu 3 miesięcy, a u 48% – 12 miesięcy. ZUM są powodem ok. 7 mln wizyt ambulatoryjnych, około 1 mln porad udzielanych w izbie przyjęć szpitali i ponad 100 tys. hospitalizacji w Stanach Zjednoczonych rocznie.^2,3

Etiologia

Najczęstszym czynnikiem etiologicznym ZUM (75-95% przypadków) są Gram(-) pałeczki jelitowe z rodziny Enterobacteriaceae, wśród których dominują uropatogenne szczepy Escherichia coli (UPEC – uropathogenic Escherichia coli). Spośród bakterii Gram(+) za niepowikłane ZUM odpowiadają enterokoki i Streptococcus agalactiae, a u kobiet w wieku rozrodczym Staphylococcus saprophyticus (20%).

W zakażeniach powikłanych E. coli stanowi przyczynę 40-50% przypadków, znacząco rośnie też odsetek innych pałeczek Gram(-) z rodziny Enterobacteriaceae (np. Proteus spp. Klebsiella spp., Providencia spp., Enterobacter spp.) i niefermentujących (Pseudomonas aeruginosa i Acinetobacter spp.). W etiologii powikłanych zakażeń spośród bakterii Gram(+) najczęściej izoluje się Enterococcus spp., Staphylococcus spp. inne niż S. saprophyticus, Streptococcus spp. i Corynebacterium urealyticum.^4-16

Izolacja z moczu flory mieszanej ≥2 gatunków drobnoustrojów przemawia raczej za zanieczyszczeniem próbki moczu. Taka sytuacja zdarza się jednak u chorych z cewnikiem w pęcherzu moczowym lub powikłanym, długo trwającym ZUM.¹⁷

Zakażenia grzybicze stanowią rzadką przyczynę ZUM u osób zdrowych, mogą natomiast stanowić problem u pacjentów hospitalizowanych. Najczęstszym izolowanym gatunkiem jest Candida albicans.18 Czynnikami ryzyka kandydurii są: cukrzyca, choroba nowotwo...