Ból w klatce piersiowej to jeden z najczęstszych objawów zgłaszanych przez pacjentów w gabinecie lekarza pierwszego kontaktu i szpitalu. Niezwykle istotne i pomocne są dane na temat historii choroby. Należy zwrócić szczególną uwagę na choroby współistniejące. Pomaga to w ustaleniu potencjalnej etiologii dolegliwości.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• przeprowadzić diagnostykę różnicową silnego bólu w klatce piersiowej u chorego z zapaleniem płuc
• wdrożyć odpowiednie leczenie u chorego z zapaleniem płuc skarżącego się na silne bóle w klatce piersiowej
• rozpoznać i leczyć powikłania zapalenia płuc
• rozpoznać sytuacje, w których należy skierować chorego z zapaleniem płuc i silnymi bólami w klatce piersiowej do innego specjalisty
• ocenić ciężkość zapalenia płuc i wybrać miejsce hospitalizacji chorego

Wprowadzenie

Zapalenie płuc to choroba, na którą w Polsce zapada 0,5-1 na 100 osób rocznie. W większości przypadków wywołują ją bakterie. Ponad 2/3 pozaszpitalnych zapaleń płuc powoduje dwoinka zapalenia płuc. Ból w klatce piersiowej jest typowym objawem zapalenia płuc. Skarży się na niego 60% pacjentów. W niektórych przypadkach może on jednak oznaczać powikłania lub inną patologię współistniejącą z pneumonią.

Badanie przedmiotowe

Ocena chorego z bólem w klatce piersiowej powinna obejmować przede wszystkim układ sercowo-naczyniowy, oddechowy oraz pokarmowy. Najczęstsze przyczyny bólu w klatce piersiowej przedstawiono na rycinie 1.

Już podczas oglądania pacjenta należy zwrócić szczególną uwagę na objawy wstrząsu – pocenie się lub bladość, które sugerują tętniaka rozwarstwiającego aorty, zawał serca czy zatorowość płucną. Znaczny wysiłek oddechowy, duszność, tachypnoe mogą być związane z zapaleniem płuc i niewydolnością lewokomorową. Chorobom tym mogą również towarzyszyć nasilony kaszel i krwioplucie.

Badanie układu sercowo-naczyniowego obejmuje m.in. ocenę tętna oraz ciśnienia tętniczego. Należy zwrócić szczególną uwagę na miarowość rytmu (arytmia), deficyt tętna, wartość ciśnienia tętniczego (hipotonia, nadciśnienie) i jego zgodność na obu kończynach górnych (tętniak rozwarstwiający aorty). U pacjenta z bólem w klatce piersiowej fala tętna wyczuwalna na tętnicy szyjnej o charakterze wolno narastającym może sugerować stenozę aortalną na skutek zaostrzonej choroby wieńcowej, a zanikająca fala tętna – niedomykalność aortalną związaną z rozwarstwianiem aorty. Poszerzone, tętniące żyły szyjne mogą oznaczać zator tętnicy płucnej i niewydolność prawokomorową, z kolei bladość błon śluzowych – niedokrwistość lub sinicę na skutek hipoksji. Podczas badania przewodu pokamowego należy poszukiwać tkliwości jamy brzusznej, obrony mięśniowej czy objawów otrzewnowych.