Choroba refluksowa przełyku (GERD – gastroesophageal reflux disease) występuje bardzo często. Jej objawy stwierdzamy u ok. 20% populacji ogólnej dorosłych. W Polsce daje to liczbę >6 mln chorych. W większości krajów dane epidemiologiczne dotyczące GERD opracowuje się na podstawie częstości występowania typowych objawów, a więc kłopotliwej zgagi i regurgitacji.

Wprowadzenie

Większość pacjentów z GERD zgłasza się początkowo do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Tylko część z nich dociera do gastroenterologa. Z jednej strony obowiązujące wytyczne pozwalają na rozpoznanie GERD wyłącznie na podstawie typowych objawów.¹ Z drugiej – koronny objaw zgaga nie występuje tylko i wyłącznie w tej chorobie. Podstawą leczenia pozostają inhibitory pompy protonowej (PPI – proton pump inhibitors). Od kilku lat obserwuje się ogromny wzrost przepisywania PPI. Niepokoją jednak wyniki badań wskazujące, że średnio w ok. 50% przypadków nie ma wskazań do ich stosowania lub stosowane są one zbyt długo.² Zachodzi więc potrzeba ciągłego szkolenia lekarzy w zakresie metod diagnostyki i leczenia GERD. W dalszej części artykułu opiszę praktyczne błędy w diagnostyce i leczeniu choroby, z jakimi spotykam się w codziennej praktyce.

Błędy w rozpoznawaniu GERD

Według wytycznych American College of Gastroenterology (ACG) z 2013 r. wstępne (prawdopodobne) rozpoznanie GERD można ustalić na podstawie typowych objawów, tzn. zgagi i regurgitacji.² Stwierdzenie tych objawów pozwala na zastosowanie empirycznej terapii PPI. Zakłada się, że endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego nie jest wymagana przy typowych objawach GERD. Zaleca się ją natomiast, gdy występują objawy alarmowe lub w ramach badań przesiewowych pacjentów z dużym ryzykiem powikłań. Objawy alarmowe nasuwające podejrzenie istnienia choroby organicznej to: zmniejszenie masy ciała (bez intencji odchudzania się), ból brzucha w nocy (budzący chorego ze snu), żółtaczka, krwawienie z przewodu pokarmowego, niedokrwistość z niedoboru żelaza, dysfagia, utrzymujące się wymioty oraz guz w nadbrzuszu. Pacjenci z dużym ryzykiem powikłań GERD to mężczyźni >50 r.ż., z nadwagą lub otyłością, palący papierosy. Gdy rozpoznanie GERD postawiono na podstawie wyniku endoskopii, powtórną endoskopię powinno się wykonać przy ciężkiej postaci nadżerkowego zapalenia przełyku (zmiany endoskopowe w stopniu C i D skali Los Angeles), po terapii PPI, w celu wykluczenia współistniejącego przełyku Barretta.

Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi można błędnie rozpoznać GERD, opierając się wyłącznie na występowaniu zgagi. Według dostępnych danych swoistość zgagi i regurgitacji dla GERD wynosi ok. 75%. W chorobie tej regurgitacje zdarzają się znacznie rza...