Istnieje bliski związek diagnostyczno-terapeutyczny pomiędzy funkcjonowaniem układu krążenia a czynnością filtracyjną nerek i najpowszechniejszym działaniem leczniczym podejmowanym we współczesnej medycynie – płynoterapią. Każdy z elementów tego układu jest niezależnym czynnikiem ryzyka zgonu i wpływa na pozostałe.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien:

• znać metody służące do oceny wolemii u pacjenta z niewydolnością serca
• znać parametry echokardiograficzne pomocne w ocenie stopnia uwodnienia
• wiedzieć, na czym polega manewr biernego uniesienia nóg (PLR – passive leg raising)
• umieć wybrać strategię leczenia w ciężkiej niewydolności serca

Wprowadzenie

Ocena zapotrzebowania płynowego pacjenta z niewydolnością krążenia (HF – heart failure) polega na próbie określenia bieżącego stanu wolemii, funkcjonowania hemodynamicznego układu krążenia, reakcji na przetoczenia płynów (czyli podatności na płynoterapię), obecności przewodnienia oraz wpływu wolemii na homeostazę ustroju (metabolizm mikrokrążenia i funkcjonowanie narządów). Jest ona utrudniona przez dysfunkcję mięśnia sercowego oraz współwystępowanie licznych chorób towarzyszących, z których jedną z najczęstszych jest uszkodzenie nerek (zespół sercowo-nerkowy).

Wolemia (stopień uwodnienia), czyli wewnątrznaczyniowa objętość pozakomórkowa, jest wartością czysto teoretyczną, której nie da się zmierzyć czy oszacować obiektywnie. Jest ściśle zindywidualizowana i dopasowująca się w czasie rzeczywistym do różnych zmiennych związanych z objętością i napięciem elementów anatomicznych układu krążenia – jam serca, naczyń tętniczych, włośniczkowych i żylnych. Próby oszacowania wolemii u pacjenta z HF w różnym stopniu zaawansowania i o różnej symptomatologii służą do oceny stopnia odwodnienia i przewodnienia, a zatem do podjęcia decyzji o zastosowaniu płynoterapii lub o jej zaprzestaniu. Oba stany kliniczne – odwodnienie i przewodnienie – wiążą się ze złym rokowaniem pacjentów z HF.¹

Metody oceny wolemii u pacjenta z niewydolnością serca

Ocena stopnia uwodnienia pacjenta z niewydolnością serca pozostaje jednym z najtrudniejszych zadań. Pierwszym etapem są wywiad i badanie przedmiotowe (tab. 1). Do podstawowych badań diagnostycznych u pacjentów z niewydolnością serca należą: zdjęci...

Radiogram klatki piersiowej

Radiogram (zdjęcie) klatki piersiowej ma ograniczoną wartość w diagnostyce HF. Jest bardziej użytecznym narzędziem w rozpoznawaniu pulmonologicznych przyczyn duszności. To podstawowe badanie może jednak wykazać zastój w łożysku płucnym, poszerzone...