Dna moczanowa, zwana w przeszłości „chorobą królów'”, wywołana jest odkładaniem się w tkankach okołostawowych (i nie tylko) kryształków moczanu jednosodowego, co skutkuje ostrym zapaleniem stawu. To najczęstsza postać zapalenia stawów u mężczyzn >40 r.ż.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać objawy wskazujące na dnę moczanową
• przeprowadzić diagnostykę różnicową dny moczanowej
• omówić strategię postępowania przy objawach dny moczanowej bez podwyższonego stężenia kwasu moczowego
• rozpoznać przypadki wymagające wdrożenia leczenia farmakologicznego dny moczanowej
• rozpoznać przypadki niewymagające wdrożenia leczenia farmakologicznego dny moczanowej

Wprowadzenie

W ostatnich dziesięcioleciach zwiększyła się liczba przypadków zapadania na dnę moczanową. Obecnie dotyka ona ok. 1-2% populacji zachodniej. Choroba stała się także częstym problemem obserwowanym w codziennej praktyce lekarza rodzinnego, reumatologa i ortopedy. Uważa się, że przyczyną wzrostu zachorowań na dnę jest większa liczba czynników ryzyka w populacji, takich jak otyłość brzuszna, nadciśnienie tętnicze oraz nadmierne spożywanie produktów mięsnych i picie alkoholu.

Rozpoznanie jej ostrego napadu nie jest trudne w przypadku, gdy zajęty jest pierwszy staw śródstopno-paliczkowy oraz istnieją powyższe czynniki ryzyka. Trudności sprawia natomiast dna przewlekła zajmująca drobne stawy dłoni lub stóp, stawy kolanowe (gonagra) lub rzadko staw barkowy (omagra).

Diagnostyka

Kryteria duże rozpoznawania dny:

• nawracające ostre zapalenie stawów z towarzyszącą hiperurykemią u mężczyzn >40 r.ż., u kobiet po menopauzie
• stwierdzenie sfagocytowanych kryształków moczanu sodu w płynie stawowym lub innych tkankach.

Podstawowe znaczenie w diagnostyce ma stwierdzenie kryształków moczanu jednosodowego w płynie stawowym lub obecność guzków dnawych. Kryształy stwierdzane pod mikroskopem polaryzacyjnym mają kształt igły oraz wykazują silną dwójłomność. W codziennej praktyce lekarskiej lekarza POZ zwykle nie ma możliwości wykonania opisanego powyżej badania diagnostycznego. Należy jednak skontaktować się z lokalnym laboratorium, by dokonać oceny kryształów. Jest to badanie proste, które nie wymaga dużych nakładów finansowych.

Jeśli nie ma możliwości potwierdzenia obecności kryształów, chorobę rozpoznaje się na podstawie obrazu klinicznego oraz 2 małych kryteriów, takich jak:

• zapalenie I stawu śródstopno-paliczkowego
• zapalenie stawów kończyny dolnej co najmniej 2 razy w życiu
• obecność guzków dnawych (stwierdzane w zaawansowanej chorobie)
• szybkie ustępowanie objawów po przyjęciu kolchicyny w dawkach terapeutycznych.