Koronarografia jest zabiegiem diagnostycznym, który umożliwia precyzyjną ocenę niektórych tętnic zaopatrujących mięsień sercowy w krew.

1. Co to jest koronarografia?

Koronarografia, zwana także angiografią naczyń wieńcowych, jest metodą obrazowania naczyń wieńcowych serca za pomocą promieni rentgenowskich. Obraz naczyń otrzymuje się dzięki podaniu do tętnic wieńcowych radiologicznego środka cieniującego, który pochłania promieniowanie rentgenowskie. Pozwala on stwierdzić, czy budowa naczyń jest prawidłowa, oraz czy występują w nich zmiany chorobowe. Na tej podstawie podejmuje się też decyzję o dalszym postępowaniu z pacjentem. Zwężenia naczyń powodowane przez miażdżycę ograniczają przepływ krwi i wywołują u chorego dolegliwości bólowe.

2. Na czym polega badanie?

Koronarografię wykonuje się w pracowni hemodynamicznej wyposażonej w wysokospecjalistyczny sprzęt. Pacjenta układa się na stole zabiegowym, w pozycji na plecach, i przykrywa jedynie prześcieradłem chirurgicznym. Miejsce dostępu nakłucia jest najpierw dezynfekowane, a następnie znieczulane miejscowo. W zależności od preferencji operator nakłuwa tętnicę udową lub promieniową. Następnie do jej światła wprowadza koszulkę tętniczą (wenflon z zastawką), która umożliwia dalsze przesuwanie cewnika do tętnic.

Cały zabieg wykonywany jest pod kontrolą obrazu rentgenowskiego. Materiał cewnika pochłania bowiem promieniowanie rentgenowskie i dzięki temu cewnik pozostaje widoczny na ekranie monitora. Widząc jego położenie, lekarz przesuwa go w kierunku serca. Gdy jego koniec znajduje się w pobliżu odejścia tętnicy wieńcowej od aorty, lekarz wstrzykuje środek kontrastowy, który mieszając się z krwią, płynie do tętnic wieńcowych. Aparatura rejestrująca zapisuje ich obraz. W chwili podawania środka kontrastowego pacjent może odczuwać uderzenia gorąca do głowy, rozchodzące się następnie po całym ciele, a także ból w klatce piersiowej.

Podczas badania trzeba zmieniać położenie stołu, na którym leży pacjent, oraz lampy rentgenowskiej w stosunku do niego. Służy to odnalezieniu projekcji, w której obraz naczyń wieńcowych jest najlepszy do oceny ich kształtu i szerokości. Dzięki temu można określić miejsca, w których tętnice wieńcowe są zwężone lub niedrożne. Po analizie wyniku koronarografii może zostać podjęta decyzja o wykonaniu zabiegu angioplastyki wieńcowej, czyli udrożnieniu zwężonego lub zamkniętego naczynia oraz wprowadzeniu w nie stentu, tak by zwężenie nie nawracało. Po badaniu w zależności od wybranego dostępu zakłada się opaskę uciskową (tętnica promieniowa) lub pozostawia koszulkę na pewien czas, a następnie ją usuwa i zakłada opatrunek uciskowy (tętnica udowa), który utrzymuje się kilka godzin.

3. Kiedy wymagana jest koronarografia?

Koronarografia stanowi podstawową metodę diagnostyczną u pacjentów z różnymi postaciami choroby tętnic wieńcowych lub jej podejrzeniem. U chorych ze stabilną postacią choroby wieńcowej jest to najczęściej badanie planowe. Może ono być także wykonywane w trybie przyśpieszonym w przypadku wybitnie dodatnich wyników uprzednio przeprowadzonych badań (zapis elektrokardiograficzny, próba wysiłkowa, badanie echokardiograficzne serca, czasem rezonans magnetyczny). Na podstawie koronarografii kwalifikuje się chorych do leczenia farmakologicznego lub różnego rodzaju form udrożniania zmienionych naczyń wieńcowych. Jest ona także wykonywana jako procedura „ratująca życie” u pacjentów z ostrymi zespołami wieńcowymi (zawałami mięśnia sercowego) – poprzedza wówczas zabieg przezskórnej angioplastyki wieńcowej, czyli udrożniania zamkniętych tętnic wieńcowych. Istnieje także grupa wskazań do koronarografii obejmująca przypadki, kiedy trzeba ocenić stan tętnic wieńcowych przed planowanymi zabiegami kardiochirurgicznymi.

4. Ile trwa badanie? Jak długo trzeba zostać w szpitalu?

Badanie koronarograficzne trwa od 30 do nawet 90 min w przypadkach trudniejszych. Czas pobytu w szpitalu zależy od powodu, z jakiego wykonano badanie. Jeśli była to koronarografia w trybie planowym i przebiegła bez powikłań, to chory może wyjść do domu następnego dnia, jeżeli zaś badanie było elementem leczenia ostrego zespołu wieńcowego, czas hospitalizacji się wydłuża.

5. Jak się przygotować do koronarografii?

Przygotowanie do planowego badania obejmuje stosowanie wszystkich zaleconych leków poza lekami przeciwzakrzepowymi (trzeba je odstawić kilka dni przed badaniem). Warto zawsze skonsultować ten fakt z lekarzem prowadzącym, ponieważ zależnie od rodzaju przyjmowanego leku przeciwzakrzepowego różny jest czas, na jaki trzeba go odstawić. Przed planową koronarografią dobrze jest także wykonać szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (jeśli pacjent nie był szczepiony). Wymaga się również oznaczenia grupy krwi. W dniu badania pacjent pozostaje na czczo. Kilka godzin przed badaniem powinien zostać nawodniony. Pozwala to zminimalizować powikłanie związane z podaniem jodowego środka kontrastowego, jakim jest niewydolność nerek.

6. Czy koronarografia jest bezpieczna?

Koronarografia jest bezpieczna dla pacjenta, mimo że zalicza się do badań inwazyjnych. Całkowita częstość powikłań po koronarografii nie przekracza 2%. Jeżeli badanie wykonywane jest planowo, u pacjenta bez istotnych obciążeń i w stabilnym stanie klinicznym, ryzyko powikłań związanych z badaniem jest bardzo niskie (<1%). Wzrasta ono natomiast u osób w podeszłym wieku, w ciężkim stanie ogólnym ze współistniejącymi chorobami, takimi jak cukrzyca czy niewydolność nerek.