Co ro­ku w stycz­niu Ame­ri­can Dia­be­tes As­so­cia­tion (ADA) pu­bli­ku­je swo­je za­le­ce­nia do­ty­czą­ce aspek­tów kli­nicz­nych roz­po­zna­nia oraz le­cze­nia cu­krzy­cy i jej po­wi­kłań. Zwy­kle za­war­te są w nich naj­now­sze ob­ser­wa­cje kli­nicz­ne z ostat­nie­go ro­ku. ADA dość szyb­ko re­agu­je na istot­ne ba­da­nia kli­nicz­ne, prze­kła­da­jąc je na swo­je za­le­ce­nia. Nie spo­sób wy­mie­nić wszyst­kich zmian do­ko­na­nych od stycz­nia 2008 r., lecz nie­któ­re z nich są na ty­le istot­ne i cie­ka­we, że war­to je przed­sta­wić.

Wia­do­mo, że zmia­na sty­lu ży­cia w sta­nie przed­cu­krzy­co­wym, czy­li u cho­rych z upo­śle­dzo­ną to­le­ran­cją glu­ko­zy i z nie­pra­wi­dło­wą gli­ke­mią na czczo, istot­nie zmniej­sza ry­zy­ko wy­stą­pie­nia cu­krzy­cy. W po­przed­nich la­tach ADA za­le­ca­ła edu­ka­cję ta­kich cho­rych w ce­lu zmniej­sze­nia ma­sy cia­ła i zwięk­sze­nia ak­tyw­no­ści fi­zycz­nej. W 2009 r. ADA na­ma­wia do pod­ję­cia bar­dziej ak­tyw­nych dzia­łań niż tyl­ko po­rad­nic­two. Za­le­ca się kie­ro­wa­nie cho­rych tej gru­py do uczest­nic­twa w spe­cjal­nym pro­gra­mie wspo­ma­ga­ją­cym, któ­re­go ce­lem jest ob­ni­że­nie ma­sy cia­ła o 5-10% oraz zwięk­sze­nie ak­tyw­no­ści fi­zycz­nej do co naj­mniej 150 mi­nut spa­ce­ru ty­go­dnio­wo.

Z punk­tu wi­dze­nia spo­łecz­ne­go i eko­no­micz­ne­go za­po­bie­ga­nie cu­krzy­cy lub jej opóź­nia­nie o kil­ka lat w ten spo­sób mo­że oka­zać się tań­sze i sku­tecz­niej­sze niż far­ma­ko­lo­gicz­ne le­cze­nie tej cho­ro­by i jej po­wi­kłań.

W za­le­ce­niach zmie­nio­no ta­be­lę za­ty­tu­ło­wa­ną „Ko­re­la­cja po­mię­dzy po­zio­mem HbA_1c a śred­nim stę­że­niem glu­ko­zy” – ubie­gło­rocz­na za­wie­ra­ła ko­re­la­cję z ba­da­nia Dia­be­tes Con­trol and Com­pli­ca­tions Trial (DCCT), no­wa zaś z ba­da­nia A_1c­-De­ri­ved Ave­ra­ge Glu­co­se (ADAG). W ba­da­niu ADAG prze­pro­wa­dza­no wie­lo­krot­ne po­mia­ry gli­ke­mii na do­bę, a u czę­ści cho­rych na­wet cią­gły po­miar gli­ke­mii. W związ­ku z tym ko­re­la­cja uzy­ska­na w tym ba­da­niu wy­da­je się do­kład­niej­sza niż po­przed­nia.

Wy­ni­ki ba­dań AD­VAN­CE, AC­CORD i VADT opu­bli­ko­wa­ne w 2008 r. sta­ły się pod­sta­wą do re­wi­zji za­le­ceń do­ty­czą­cych le­cze­nia cu­krzy­cy. Nie udało się w nich bowiem udo­wod­nić, że po­pra­wa wy­rów­na­nia gli­ke­mii zmniej­sza ry­zy­ko zda­rzeń ser­co­wo­-na­czy­nio­wych. Ba­da­nie AC­CORD po­ka­za­ło na­wet, że in­ten­sy­fi­ka­cja le­cze­nia cu­krzy­cy mo­że zwięk­szać śmier­tel­ność. Ce­lem te­ra­pii na­dal po­zo­sta­je po­ziom HbA_1c <7,0%. Za­zna­czo­no jed­nak, że na­le­ży go in­dy­wi­du­ali­zo­wać. Dla osób z krót­kim cza­sem trwa­nia cu­krzy­cy, dłu­gim ocze­ki­wa­nym okre­sem ży­cia i bez istot­nych oznak cho­rób ser­co­wo­-na­czy­nio­wych moż­na brać pod uwa­gę bar­dziej ry­go­ry­stycz­ny cel le­cze­nia. Na­to­miast mniej­szą re­duk­cję po­zio­mu HbA_1c po­win­no się roz­wa­żyć u cho­rych z cięż­ki­mi epi­zo­da­mi nie­do­cu­krzeń, krót­szą ocze­ki­wa­ną dłu­go­ścią ży­cia, za­awan­so­wa­ny­mi po­wi­kła­nia­mi mi­kro­- i ma­kro­na­czy­nio­wy­mi, wie­lo­ma cho­ro­ba­mi współ­to­wa­rzy­szą­cy­mi oraz u cho­rych z dłu­go­trwa­ją­cą cu­krzy­cą, u któ­rych ogól­ny cel le­cze­nia jest trud­ny do osią­gnię­cia mi­mo edu­ka­cji, sa­mo­kon­tro­li i efek­tyw­nych da­wek kli­ku le­ków prze­ciw­cu­krzy­co­wych, łącz­nie z in­su­li­ną.

W no­wych za­le­ce­niach zmie­nio­no punkt od­cię­cia, do kie­dy moż­na jesz­cze sto­so­wać diu­re­ty­ki tia­zy­do­we. Pierw­szym le­kiem w le­cze­niu nad­ci­śnie­nia tęt­ni­cze­go u cho­rych na cu­krzy­cę po­wi­nien być in­hi­bi­tor en­zy­mu kon­wer­tu­ją­ce­go an­gio­ten­sy­nę lub an­ta­go­ni­sta re­cep­to­ra dla an­gio­ten­sy­ny. Je­że­li cel le­cze­nia nie zo­sta­nie osią­gnię­ty z uży­ciem jed­ne­go z nich, ja­ko dru­gi lek na­le­ży do­dać diu­re­tyk tia­zy­do­wy. W po­przed­nich za­le­ce­niach z 2008 r. sto­so­wa­nie diu­re­ty­ku tia­zy­do­we­go za­le­ca­no tak dłu­go, jak dłu­go wskaź­nik prze­są­cza­nia kłę­busz­ko­we­go GFR nie ob­ni­ży się <50 ml/min/1,73m². W za­le­ce­niach z 2009 r. próg ten ob­ni­żo­no do 30 ml/min/1,73m². Do­pie­ro po­ni­żej tej war­to­ści za­le­ca się za­mia­nę diu­re­ty­ku tia­zy­do­we­go na pę­tlo­wy.

Wy­ni­kiem dys­ku­sji na ostat­nim zjeź­dzie ADA w 2008 r. jest no­we za­le­ce­nie do­ty­czą­ce opie­ki nad ko­bie­ta­mi cho­ry­mi na cu­krzy­cę przed zaj­ściem w cią­żę. Za­le­ca się, aby u każ­dej ko­bie­ty cho­rej na cu­krzy­cę pod­czas ru­ty­no­wej wi­zy­ty w po­rad­ni dia­be­to­lo­gicz­nej pro­wa­dzić po­rad­nic­two do­ty­czą­ce zaj­ścia w cią­żę. Po­rad­nic­two to po­win­no się za­cząć już od okre­su doj­rze­wa­nia płcio­we­go i pro­wa­dzić, do­pó­ki ist­nie­je moż­li­wość zaj­ścia w cią­żę. Nie­pla­no­wa­na cią­ża u ko­bie­ty cho­rej na cu­krzy­cę unie­moż­li­wia wła­ści­we przy­go­to­wa­nie się do te­go sta­nu, po­le­ga­ją­ce na opty­ma­li­za­cji le­cze­nia cu­krzy­cy. Dzię­ki pla­no­wa­niu cią­ży i na­le­ży­te­mu przy­go­to­wa­niu do niej cho­rej moż­na zmniej­szyć ry­zy­ko wy­stą­pie­nia wad roz­wo­jo­wych pło­du.