BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Nowości w praktyce
Famotydyna – wyniki badania FAMOUS
lek. Piotr Nadratowski
OPIS BADANIA
Możliwości zapobiegania powikłaniom gastrologicznym spowodowanym przez małe dawki kwasu acetylosalicylowego jest niewiele. Podjęto więc próbę oceny zastosowania famotydyny, dobrze tolerowanego antagonisty receptorów histaminowych H2, w profilaktyce owrzodzenia żołądka i dwunastnicy oraz nadżerkowego zapalenia przełyku u chorych przyjmujących ze wskazań naczyniowych 75-325 mg/24h kwasu acetylosalicylowego.
Pacjentów bez zmian w wyjściowym badaniu endoskopowym w sposób losowy przydzielono do grupy otrzymującej 20 mg famotydyny dwa razy na dobę (n=204) lub placebo (n=200). Po 12 tygodniach przeprowadzano kontrolną endoskopię. Parametrem oceny końcowej było stwierdzenie owrzodzenia żołądka, dwunastnicy lub nadżerkowego zapalenia przełyku. Analizę prowadzono w grupach wyodrębnionych zgodnie z zaplanowanym leczeniem. U 82 pacjentów (33 z grupy famotydyny i 49 z grupy placebo) nie przeprowadzono kontrolnej endoskopii, głównie z powodu rezygnacji z udziału w badaniu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że badanie końcowe tych osób nie wykazało zmian.
Ostateczne wyniki przedstawiały się następująco: wrzód żołądka stwierdzono u 7 (3,4%) osób leczonych famotydyną i 30 (15%) przyjmujących placebo (OR=0,2; p=0,0002), wrzód dwunastnicy rozwinął się odpowiednio u 1 (0,5%) i 17 (8,5%) badanych (OR=0,05; p=0,0045), a nadżerkowe zapalenie przełyku u 9 (4,4%) i 38 (19%) pacjentów (OR=0,2; p <0,0001). Czterech pacjentów z grupy placebo było hospitalizowanych z powodu krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Autorzy badania wnioskują, że u chorych wymagających profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych famotydyna skutecznie zapobiega gastrologicznym powikłaniom wynikającym ze stosowania małych dawek kwasu acetylosalicylowego, poszerzając tym samym możliwości farmakoterapii w tym wskazaniu.
Badanie było finansowane przez Merck Laboratories i Astellas Pharma.
Komentarz
prof. dr hab. med. Jarosław Reguła
Klinika Gastroenterologii i Hepatologii CMKP, Centrum Onkologii – Instytut, Warszawa
prof. dr hab. med. Jarosław Reguła
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), w tym kwas acetylosalicylowy, stosowane przewlekle mogą spowodować groźne dla życia powikłania gastroenterologiczne, takie jak krwotok, perforację czy zwężenie, głównie w górnym odcinku przewodu pokarmowego. Aktualnie obowiązujące algorytmy postępowania u osób stosujących tę grupę leków wymagają profilaktycznego przyjmowania inhibitorów pompy protonowej (IPP), takich jak: pantoprazol, omeprazol, lansoprazol, ezomeprazol lub rabeprazol, u tych osób, które są najbardziej zagrożone (mają co najmniej jeden z czynników ryzyka, m.in. wiek >60 lat, krwawienie z wrzodu w wywiadzie, wrzód w wywiadzie, stosowanie dwóch leków z grupy NLPZ, jednoczesne stosowanie leków przeciwzakrzepowych).
Terapia inhibitorami pompy protonowej jest bardzo skuteczna, ale obarczona istotnymi kosztami. Co więcej, w ostatnich miesiącach pojawiły się doniesienia o możliwych interakcjach inhibitorów pompy protonowej (wszystkich oprócz pantoprazolu) z lekami stosowanymi u pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi, np. z klopidogrelem. W związku z tym trwają badania poszukujące innych grup leków, które mogłyby zastąpić IPP w działaniu zapobiegającym uszkodzeniom żołądka, dwunastnicy i przełyku.
Dawniejsze badania wskazywały, że antagoniści receptorów histaminowych H2 (ranitydyna, famotydyna) nie wykazują wystarczająco silnego działania profilaktycznego, głównie w żołądku. Zaskakujące wydają się więc wnioski z badania FAMOUS, które ostatnio opublikowano w „Lancecie”. Do jego wyników można, jak sądzę, mieć zaufanie, gdyż pod względem metodologicznym zostało przeprowadzone prawidłowo, a ranga czasopisma to potwierdza. Krytycznego czytelnika literatury medycznej może jednak zaniepokoić, że aż 82 pacjentów z 404 (20%) odmówiło współpracy, dlatego nie wykonano u nich kontrolnej gastroskopii. Spowodowało to konieczność założenia, że wyniki tego badania u wszystkich tych osób były prawidłowe. W związku z tym wydaje mi się, że zanim wnioski z badania FAMOUS zostaną wprowadzone do praktyki klinicznej, powinniśmy poczekać na potwierdzenie jego wyników w innych pracach.
Jeśli jednak założymy, że wyniki tego badania zostaną potwierdzone, to jako pierwsze sugeruje ono, że famotydyna w dawce 2 × 20 mg/24h może być stosowana w profilaktyce uszkodzenia górnego odcinka przewodu pokarmowego w trakcie przyjmowania kardioprotekcyjnych dawek kwasu acetylosalicylowego.