W SKRÓCIE

Zakażenia dróg oddechowych stanowią częstą przyczynę zachorowań i zgonów na świecie. Niniejszy artykuł omawia znaczenie dwóch istotnych bakterii wywołujących choroby dróg oddechowych u dzieci i dorosłych z uwzględnieniem różnic między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się. Moraxella catarrhalis, początkowo uznawana za bakterię niepatogenną, coraz częściej jest przyczyną zakażeń górnych dróg oddechowych u dzieci i zapaleń płuc u dorosłych. Dotychczas nie opracowano szczepionki zapobiegającej zakażeniom M. catarrhalis. Epidemiologiczne rozpowszechnienie Haemophilus influenzae typu b, bakterii pierwotnie uznawanej za przyczynę grypy, dzięki programowi szczepień zostało w krajach rozwiniętych skutecznie ograniczone. W krajach rozwijających się patogen ten jest wciąż groźny, a jego bezotoczkowe szczepy są ważnym czynnikiem etiologicznym zakażeń dróg oddechowych, zwłaszcza zaostrzeń przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Na zakończenie artykułu pokrótce omówiono postaci brazylijskiej gorączki plamicowej wywoływanej przez swoisty biotyp H. influenzae.

Wprowadzenie

Choć zakażenia dróg oddechowych może wywoływać wiele bakterii ropotwórczych, za „wielkiego brata” tych infekcji, a szczególnie zapalenia płuc, uznawany jest Streptococcus pneumoniae. Niniejszy artykuł przedstawia dwie następne, najważniejsze po nim, bakterie, odpowiadające za zakażenia dróg oddechowych na świecie: Moraxella catarrhalis i Haemophilus influenzae – trochę „młodsze rodzeństwo” z licznego rodu patogenów układu oddechowego.

Moraxella catarrhalis

Bakteriologia

M. catarrhalis jest Gram-ujemną, tlenową dwoinką. Opisali ją pod koniec XIX wieku Anton Ghon i Richard Pfeiffer, pierwotnie jako Micrococcus catarrhalis. Ze względu na często stwierdzaną kolonizację części ustnej gardła u zdrowych dorosłych, przez blisko 100 lat od odkrycia M. catarrhalis zaliczana była do flory fizjologicznej błon śluzowych człowieka. Przez długi czas, na podstawie fenotypu i wyglądu kolonii w posiewach mikrobiologicznych, dwoinki te klasyfikowano jako Neisseria catarrhalis. Należy zwrócić uwagę, że w 1963 r. stwierdzono, iż N. catarrhalis to dwa odrębne gatunki: catarrhalis i cinerea.¹

Znaczne rozbieżności w filogenezie N. catarrhalis i gatunków uznawanych za „prawdziwe” bakterie rodzaju Neisseria (np. meningokoki i gonokoki) doprowadziły w 1970 r. do zweryfikowania klasyfikacji N. catarrhalis. Gatunek ten przeniesiono do nowoutworzonego rodzaju Branhamella.² Nazwą tą uhonorowano Sarę Branham, której pionierskie prace nad N. meningitidis i wirusem grypy uświadomiły znaczenie mikrobiologii dla zdrowia publicznego.