W skrócie

Historyczne i współczesne wizerunki starości zazwyczaj wzmacniają negatywne stereotypy związane z podeszłym wiekiem. Z analizy rzeźb, malarstwa, poezji, literatury i filmu, podobnie jak telewizji, reklam, artykułów gazetowych, kartek urodzinowych czy znaków drogowych wynika, że starość przedstawiana jest często jako czas samotności, depresji i utraty sprawności fizycznej. Tak też się zdarza, ale częstość i dotkliwość tych udręk jest wyolbrzymiana. Taki sposób przedstawiania przyczynia się do tworzenia wielu mitów na temat starzenia: że starzy ludzie w pogarszającej się kondycji fizycznej i z osłabionymi funkcjami poznawczymi stanowią problem społeczny, że rodziny już nie opiekują się swoimi nestorami, wreszcie że geriatria to mało prestiżowa specjalizacja. Niskie oczekiwania w stosunku do starszych ludzi i dyskryminujące myślenie mają negatywny wpływ na sposób wyrażania się o nieuprzywilejowanych osobach w wieku podeszłym. Podważenie tych błędnych przeświadczeń jest dużym wyzwaniem. Kluczem do poprawy opieki zdrowotnej nad osobami starszymi jest upowszechnienie nauczania geriatrii i rzetelnie zaprojektowane i skoordynowane badania.

Mit to legenda lub tradycja uznawana często za historyczną prawdę. Mity będące odbiciem wierzeń zawsze mocno inspirowały światową sztukę i literaturę. Praca jest próbą dekonstrukcji niektórych mitów dotyczących starzenia się ludzi, a przekazywanych w dziełach sztuki i przez kulturę masową. Wiele z nich przedstawia negatywny obraz starości. W niektórych mitach może być ziarnko prawdy, ale wszystkie razem stwarzają przemożne wrażenie, że starość to ponury czas, któremu w nieunikniony sposób towarzyszy niepełnosprawność, osłabienie i samotność. Można postawić hipotezę, że dawne i współczesne negatywne wizerunki starzenia tworzą błędne przekonania, a te zaś mają wpływ na to, jak myślimy, mówimy i postępujemy. Bardziej obiektywna ocena starości mogłaby pomóc przeciwstawić się tym stereotypom, praktycznie poprawić jakość opieki i dać bodziec do badań poszerzających wiedzę wspierającą politykę zdrowotną.

Ewolucja stereotypów

Rzeźbiarstwo

Jedną z turystyczno-artystycznych atrakcji Norwegii jest park rzeźb w Oslo. Vigeland stworzył ponad 600 postaci naturalnej wielkości przedstawiających ludzi w różnym wieku: bawiące się dzieci, śpiących i obejmujących się młodych mężczyzn i kobiety. Sekcja poświęcona podeszłemu wiekowi jest ponura, jedne postaci są brzydkie, inne wyglądają na zasmucone; niepełnosprawnym pomagają równie niemłodzi opiekunowie. Podobne jest przesłanie innych europejskich rzeźbiarzy: „Alegoria próżności” Erhardta przedstawia piękną młodą parę i starszą, zdradzającą oznaki zniedołężnienia kobietę. Jej brzydota jest karykaturą starości.