Leki antyarytmiczne stosuje się powszechnie w codziennej praktyce. Szczegółowa wiedza na temat potencjalnych działań niepożądanych staje się zatem nieodłącznym narzędziem każdego klinicysty.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać powikłania po lekach antyarytmicznych
• postępować w przypadku wystąpienia powikłań
• rozpoznać powikłania wymagające pilnego skierowania chorego do kardiologa

Wprowadzenie

Mimo znacznego postępu w rozwoju technik inwazyjnych farmakoterapia wciąż wykorzystywana jest w terapii doraźnej i w przewlekłym leczeniu zaburzeń rytmu serca.^1,2 Ze względu na mnogość zagadnień związanych z tego typu leczeniem w artykule przedstawiono przede wszystkim najczęstsze powikłania farmakoterapii zaburzeń rytmu serca. Działania niepożądane wybranych leków omówiono zgodnie z podziałem leków antyarytmicznych wg klasyfikacji Vaughana-Williamsa (tab. 1).^1,3

Klasa I

Leki należące do grupy pierwszej to tzw. stabilizatory błony komórkowej. Blokują one szybkie kanały sodowe, czego efektem jest zmniejszenie prędkości narastania potencjału czynnościowego oraz szybkości przewodzenia. Działania niepożądane w poszczególnych podgrupach nieznacznie się różnią.

W klasie IA wynikają one głównie ze zmniejszenia kurczliwości mięśnia sercowego. Obserwuje się zmniejszenie ciśnienia tętniczego oraz zaburzenia żołądkowo-jelitowe związane z działaniem antycholinergicznym. Ponadto może dochodzić do zaburzeń neurologicznych w postaci szumów usznych, zaburzeń widzenia, głuchoty, dezorientacji, a nawet psychozy. Główne powikłania hematologiczne to: małopłytkowość na tle immunologicznym oraz niedokrwistość hemolityczna. Należy również pamiętać o możliwych reakcjach alergicznych i anafilaktycznych. Toksyczne działanie chinidyny przejawia się zwolnieniem przewodnictwa, poszerzeniem zespołu QRS, blokiem zatokowo-przedsionkowym lub przedsionkowo-komorowym. W badaniu populacji osób z zespołem Brugadów zaobserwowano, że niskie dawki chinidyny (<600 mg/24 h) były dobrze tolerowane przez pacjentów, zachowując przy tym swój potencjał w zapobieganiu nawrotom częstoskurczów komorowych.⁴ Z kolei inny lek z danej podgrupy – dyzopiramid – może wpływać niekorzystnie na śmiertelność ogólną u pacjentów po zawale mięśnia sercowego.⁵

Działania niepożądane leków klasy IB, do której należą meksyletyna (stosowana głównie w zapobieganiu arytmii komorowej) oraz lidokaina (do leczenia arytmii komorowych) są zbliżone do działań niepożądanych leków klasy IA, przy dużych dawkach jednak...