Opis przypadku

29-letni mężczyzna trafił do naszej poradni z podejrzeniem uczulenia na środki stosowane do znieczulenia miejscowego. Ostatni epizod miał miejsce 2 miesiące temu, bezpośrednio po podaniu przez stomatologa preparatu artykainy z epinefryną (Ultracain forte). Pacjent przypomina sobie, że krótkotrwałą utratę świadomości poprzedzało uczucie gorąca i pocenie się. Kiedy odzyskał świadomość, wykonano zabieg. Ustalono, że w okresie minionych 2 lat miały miejsce dwa krótkotrwałe epizody zasłabnięcia bezpośrednio po podaniu środków do znieczulenia miejscowego, którym nie towarzyszyła utrata świadomości; w obu przypadkach przeprowadzono planowane zabiegi. Pierwszy epizod miał miejsce po podaniu środka przez stomatologa, a kolejny przez chirurga usuwającego niewielką zmianę naczyniową na skórze jednej z kończyn. Dotychczas pacjent nie chorował. Twierdzi, że dotąd tolerował doraźnie stosowane leki, a w przeszłości także preparaty do znieczulenia stosowane przez stomatologów. Nie zanotowano odchyleń w badaniu przedmiotowym. W wywiadzie osobniczym i rodzinnym nie stwierdzono reakcji alergicznych i schorzeń z kręgu atopii. Wyniki wykonywanych rutynowo przesiewowych testów skórnych z potencjalnymi alergenami środowiska i diagnostycznymi preparatami lateksowymi, a także testy punktowe nie wykazały bezobjawowych uczuleń IgE-zależnych.

Przystąpiono do procedury typowania bezpiecznego środka do znieczulenia miejscowego, będącego alternatywą dla artykainy, której pierwszym etapem są testy prowokacji skóry polegające na wykonaniu testów punktowych i śródskórnych z powszechnie stosowanymi środkami do znieczulenia miejscowego (lidokaina, mepiwakaina i bupiwakaina). Odnotowano dodatnie odczyny skóry na podaną śródskórnie mepiwakainę i bupiwakainę (tab. 1). Jako bezpieczny środek wytypowano 1% lidokainę, po czym wykonano test progresywnej prowokacji, którego wynik potwierdził tolerancję łącznej dawki 4 ml podanej podskórnie (ryc. 1). ^1,2

Nazajutrz pacjent trafił do Poradni Chirurgii Stomatologicznej, gdzie otrzymał około 1,5 ml preparatu lidokainy z epinefryną. Po upływie około minuty stracił świadomość, wystąpiły drgawki i hipotonia (ciśnienie tętnicze nieoznaczalne). Epizod trwał około 30 sekund, po czym stan pacjenta poprawił się. Podano 500 ml płynu Ringera i 250 mg hydrokortyzonu we wlewie dożylnym. Po kilku godzinach pacjent trafił ponownie do naszej poradni z prośbą o ponowną konsultację.