W SKRÓCIE

Biegunka podróżnych jest najczęstszą chorobą spowodowaną przemieszczaniem się z rejonów uprzemysłowionych do krajów strefy tropikalnej lub subtropikalnej o niskim poziomie sanitarno-higienicznym. Szacuje się, iż około 50 mln turystów rocznie podróżuje z krajów rozwiniętych do krajów strefy gorącej.¹ Z tej grupy około 20-50% zapada na biegunkę podróżnych w ciągu pierwszych 2 tygodni pobytu.^2,3 W niektórych rejonach świata o niskim statusie socjoekonomicznym na biegunkę podróżnych choruje ponad 80% turystów przebywających w tropiku dłużej niż 2 miesiące.⁴

Biegunką nazywamy co najmniej 3 nieuformowane wodniste lub w postaci luźnego kału przyjmującego kształt naczynia wypróżnienia na dobę z towarzyszącymi objawami ogólnymi: gorączką, bólami brzucha lub wymiotami. Od biegunek należy odróżnić wzmożoną częstość wypróżnień przy niezmienionej objętości dobowej kału (zespół nadwrażliwego jelita, stany emocjonalne). Kliniczne biegunki dzielimy na ostre trwające do 5 dni, wodniste lub zawierające krew i śluz (dysenteria), które w większości przypadków ustępują samoistnie oraz biegunki przewlekłe trwające powyżej 14 dni. W biegunkach pochodzenia zakaźnego istotnym kryterium są towarzyszące objawy ogólne: gorączka, nudności i wymioty.

Czynniki ryzyka sprzyjające zachorowaniom na biegunkę podróżnych

Częstość występowania zakażeń i zarażeń przewodu pokarmowego podczas podróży tropikalnej zależy przede wszystkim od miejsca i długości pobytu, celu i charakteru podróży (podróż służbowa, turystyczna zorganizowana, tramping), warunków sanitarno-higienicznych (hotel z klimatyzacją, pensjonat, bungalow) oraz znajomości zasad higieny tropikalnej. Wysokie ryzyko biegunki podróżnych dotyczy przede wszystkim rejonów północnej i subsaharyjskiej Afryki, subkontynentu indyjskiego, północno-wschodniej Azji, południowej Ameryki oraz Meksyku. Średnie ryzyko biegunki podróżnych dotyczy głównie północnych regionów Morza Śródziemnego, Wysp Karaibskich i Kanaryjskich. Ryzyko zachorowania jest proporcjonalne do nieprzestrzegania zasad higieny żywienia w krajach tropikalnych. Najbardziej narażone są dzieci i młodzież, zwłaszcza studenci i uczestnicy wypraw trampingowych, korzystający z posiłków w restauracjach i barach o niskim standardzie sanitarnym lub zaopatrujący się w żywność (owoce, warzywa) u sprzedawców ulicznych czy też jedzący tradycyjne potrawy z niepewnych źródeł, często oferowane przez miejscową ludność. Utrudniony dostęp do bezpiecznej wody pitnej, korzystanie z nieprzegotowanej i niefiltrowanej wody do celów spożywczych i higienicznych, a także używanie nieskanalizowanych toalet to główne czynniki ryzyka zakażeń i zarażeń przewodu pokarmowego w czasie podróży do krajów innej strefy klimatyczno-sanitarnej. Te zaburzenia powoduje kontakt z innymi egzotycznymi patogenami jelitowymi w warunkach sprzyjających zakażeniu. Biegunkę podróżnych stwierdza się przeważnie wśród turystów przebywających w trudnych warunkach sanitarno-higienicznych i nieprzestrzegających zasad higieny tropikalnej. Częste występowanie biegunki zanotowano również wśród amerykańskich żołnierzy misji stabilizacyjnych stacjonujących w Iraku (77%) i Afganistanie (54%).⁵