Wprowadzenie

Rozedma (gr. emphysema – wydmuchiwać) oznacza patologiczne powiększenie przestrzeni powietrznych położonych dystalnie do oskrzelików końcowych, przebiegające z uszkodzeniem tych struktur. To jedna ze zmian charakterystycznych dla przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP); inne to hiperplazja gruczołów śluzowych dróg oddechowych oraz włóknienie i stan zapalny małych oskrzeli i oskrzelików. Szacuje się, że w Wielkiej Brytanii na rozedmę cierpi 3 mln osób i co roku z jej powodu umiera 30 tys. chorych. Częstość występowania ciężkiej rozedmy płuc wśród Brytyjczyków ocenia się na 2%, a POChP jest jedyną poważniejszą chorobą przewlekłą, która występuje coraz częściej i powoduje coraz więcej zgonów.

Ciężka rozedma płuc ma znaczny wpływ na pogorszenie jakości życia chorych, podobnie jak na zwiększenie umieralności. Za ciężką rozedmę uznaje się takie ograniczenia w przepływie powietrza przez drogi oddechowe, przy którym natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa (FEV₁) spada poniżej 35% wartości należnej. Pięcioletni odsetek przeżyć nie przekracza w niej 40%. Jeśli przy określaniu ciężkości choroby oprócz FEV₁ uwzględni się duszność (mierzoną w skali MRC – Medical Research Council) i tolerancję wysiłku (mierzoną dystansem pokonywanym w ciągu 6 min), to u chorych z najbardziej nasiloną rozedmą płuc, niezdolnych do opuszczenia domu ze względu na duszność, pokonujących w czasie 6 min niespełna 150 m, odsetek ten wyniesie <20%.¹

Opcje terapeutyczne

Postępowanie w ciężkiej rozedmie płuc polega na rehabilitacji oddechowej, podawaniu wziewnych kortykosteroidów oraz krótko- i długodziałających leków rozszerzających oskrzela, a u chorych z hipoksją – na stosowaniu tlenoterapii. Wykazano, że spośród tych możliwości tylko długotrwałe leczenie tlenem właściwie dobranych pacjentów [PaO₂ <55-60 mmHg – przyp. red.] może przedłużyć życie. Standardowa farmakoterapia u chorych z ciężką rozedmą, a więc dotkniętych inwalidztwem oddechowym, mimo zastosowania optymalnego leczenia, poprawia wprawdzie jakość życia, ale chorzy pozostają nadal niesprawni. Rozedma płuc charakteryzuje się mechanicznym uszkodzeniem pęcherzyków płucnych, dlatego korzyści ze stosowanego dziś leczenia farmakologicznego są niewielkie.

Możliwości leczenia chirurgicznego ciężkiej rozedmy płuc ograniczają się do bullektomii (usuniecie pęcherza rozedmowego), przeszczepienia płuc lub operacyjnej redukcji objętości płuc. Bullektomię przeprowadza się u pacjentów z tzw. olbrzymim pęche...

Patofizjologiczne tło rozedmy