W SKRÓCIE

Chorzy na nowotwór czy inną postępującą chorobę w zaawansowanym stadium, np. niewydolność serca, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) lub zwłóknienie płuc, często skarżą się na duszność (dyspnoe). W stanie terminalnym ta trudna do opanowania i często niedostatecznie łagodzona dolegliwość staje się udręką zarówno dla chorego, jak i jego opiekunów.¹ Zwracamy uwagę na kwestię objawowego leczenia duszności w stanie terminalnym, ale omawiamy też leczenie przyczynowe w określonych jej przypadkach.

Definicja

Różne są definicje duszności, np. „nieprzyjemne utrudnienie oddychania”² czy „nieprzyjemne i wywołujące strach uczucie braku tchu”.³ Chorzy opisując duszność używają wielu różnych określeń, mogą się one różnić w zależności od przyczyny dolegliwości.⁴

Rozpoznawanie

Podstawą leczenia duszności jest dokładny wywiad i badanie przedmiotowe. Ważne jest ustalenie, jak szybko duszność narasta, kiedy występuje, jakie czynniki ją wyzwalają, a jakie łagodzą. A więc odpowiedź na pytania:

• Czy duszność pojawia się wyłącznie po wysiłku fizycznym?
• Czy ma związek z pozycją ciała?
• Czy widoczna jest zmienność dobowa, np. dolegliwości występują głównie w nocy?
• Czy duszności towarzyszy uczucie panicznego strachu?

Najistotniejszy jest wywiad dotyczący przebytych i aktualnych chorób. U chorego z zaawansowanym rakiem płuca narastającą duszność łatwo przypisać progresji nowotworu, tymczasem jej przyczyną może być zaostrzenie POChP. Badanie przedmiotowe może wskazywać na infekcję, niedotlenienie, niedokrwistość, skurcz oskrzeli lub wysięk opłucnowy, a to nakazuje dokładniejszą diagnostykę, w tym wykonanie zdjęcia rentgenowskiego czy tomografii komputerowej klatki piersiowej.