Zakażenia dróg oddechowych są najczęstszą przyczyną wizyt u lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Dotyczy to głównie dzieci, zwłaszcza do okresu szkolnego. Częstym infekcjom w tym wieku sprzyja niedojrzałość układu immunologicznego i przebywanie w dużych skupiskach, jak żłobki, przedszkola. Większość zakażeń dróg oddechowych wywołują wirusy. Znacznie rzadziej ich przyczyną są bakterie. W zależności od wieku pacjenta i stanu układu odpornościowego ten sam patogen może zaatakować różne odcinki układu oddechowego i różne może być nasilenie choroby. Ponieważ w przeważającej części przyczyną tych zakażeń są wirusy, wystarczające jest leczenie objawowe. Antybiotykoterapia ma uzasadnienie tylko w przypadkach infekcji bakteryjnych. Racjonalna antybiotykoterapia, stosowana wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, może ograniczyć szerzenie się opornych szczepów bakterii. Identyfikacja patogenów wywołujących zakażenie w przypadku bakterii jest o wiele prostsza i bardziej dostępna niż diagnostyka wirusologiczna czy pierwotniakowa. Zakażenia wirusowe ze względu na przeważnie samoograniczający się charakter tylko w wyjątkowych warunkach wymagają szczegółowej diagnostyki. Wprowadzenie antybiotyków w latach 40. ubiegłego wieku jednoznacznie zmniejszyło śmiertelność, zachorowalność i liczbę ciężkich powikłań chorób o etiologii bakteryjnej.

Nosicielstwo – zakażenie

Ważne jest rozróżnienie pojęć nosicielstwa i czynnego zakażenia bakteryjnego, zwłaszcza że dotyczy to wielu patogenów (paciorkowce grupy A, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis) często hodowanych u dzieci w wydzielinie z górnych dróg oddechowych. Nosicielstwo definiujemy jako występowanie patogenu na błonie śluzowej (gardła, przewodów nosowych) przy braku objawów chorobowych i odpowiedzi immunologicznej na ich antygeny.¹ Można je również zdefiniować jako występowanie drobnoustrojów mimo właściwego leczenia antybiotykiem, jak w przypadku paciorkowców grupy A. W przypadku często chorujących dzieci i nadopiekuńczych rodziców ma to istotne znaczenie, gdyż częste wykonywanie posiewów może powodować wymuszanie na lekarzu niepotrzebnego leczenia antybiotykami. Nieskuteczność eradykacji zakażeń paciorkowcami grupy A obserwuje się u 25% leczonych w schemacie 7-10-dniowym i u 10% w schemacie 9-11-dniowym. Być może wiąże się to z obecnością białka ECM (extracellular matrix protein).² Jest to natomiast leczenie wystarczająco skutecznie zapobiegające powikłaniom. Możemy nazwać taki stan niepowodzeniem bakteriologicznym, co jest zdecydowanie czym innym niż kliniczne niepowodzenie leczenia. W niepowodzeniach eradykacji paciorkowców grupy A pradopodobnie dużą rolę odgrywają rezerwuary komórkowe.³