W SKRÓCIE

Choć nadciśnienie tętnicze jest tak rozpowszechnione, do dziś nie określono, jak dawkować wysiłek, żeby miał działanie hipotensyjnie. Celem tego artykułu jest omówienie nowych danych dotyczących zalecanej długości i intensywności ćwiczeń u osób z nadciśnieniem. Pacjent wychodząc od lekarza powinien wiedzieć, że ćwiczenia mają natychmiastowy wpływ hipotensyjny, że najskuteczniejszy jest krótkotrwały wysiłek aerobowy o małej intensywności i że obniżenie ciśnienia tętniczego to tylko jedna z wielu osobniczo zróżnicowanych korzyści zdrowotnych. Osoba z nadciśnieniem tętniczym powinna codziennie przez ponad 30 minut (w jednej lub kilku sesjach) wykonywać ćwiczenia, przede wszystkim wytrzymałościowe, uzupełniane oporowymi, o umiarkowanej intensywności (ponad 40, ale mniej niż 60% rezerwy tlenowej V0₂R). Przy nadwadze wydatek energetyczny należy zwiększyć przynajmniej o 1000-2000 kcal tygodniowo lub wydłużyć czas umiarkowanych ćwiczeń aerobowych do ponad 2,5 godziny tygodniowo.

Nadciśnienie tętnicze jest w Stanach Zjednoczonych najczęściej rozpoznawaną chorobą, również wśród osób uprawiających sport rekreacyjnie i wyczynowo.¹ Populację dorosłych (po 18 r.ż.) chorych na nadciśnienie tętnicze (skurczowe >140 mmHg, rozkurczowe >90 mmHg) szacuje się na 65 milionów (31,3%).² Niedawno wprowadzono do klasyfikacji stadium stanu przednadciśnieniowego (skurczowe 120-139 mmHg i rozkurczowe 80-89 mmHg). Do tej grupy należy kolejne 30% dorosłej populacji Stanów Zjednoczonych. U ponad 60% dorosłych Amerykanów ciśnienie tętnicze przekracza więc wartości optymalne, co grozi z czasem rozwojem nadciś-nienia. Szacowane bezpośrednie i pośrednie koszty związane z nadciśnieniem wynoszą 60 miliardów dolarów, z czego 2/3 to bezpośrednie koszty hospitalizacji, wizyt lekarskich i leków.¹ Ponieważ są to tak poważne obciążenia, wszystkim należy zalecać zdrowy styl życia.³

Trening wytrzymałościowy uważany jest za podstawę prewencji, leczenia i kontroli nadciś-nienia.^3,5 Jeśli jednak spojrzeć na ostatnie zalecenia American College of Sports Medicine (ACSM), na 25 punktów dotyczących wysiłku fizycznego tylko w dwóch przypadkach zalecenie otrzymało najwyższą klasę wiarygodności A, co oznacza, że poparte jest wynikami licznych randomizowanych kontrolowanych badań klinicznych (tab. 1). Pozostałe 23 punkty zaleceń otrzymały klasy wiarygodności od B (kilka randomizowanych kontrolowanych badań, których wyniki były niejednoznaczne) przez C (na podstawie badań obserwacyjnych lub nierandomizowanych) do D (na podstawie opinii ekspertów). Dwa punkty klasy A wskazują, że u większości osób z nadciśnieniem tętniczym trening aerobowy obniża ciśnienie tętnicze o 5-7 mmHg. Niemniej dane zawarte w tabeli wskazują na ogólną nieznajomość roli wysiłku fizycznego w prewencji, leczeniu i kontroli ciśnienia tętniczego, a zwłaszcza niewiedzy o zależności efektu od dawki.