Wstęp

Refluks żołądkowo-przełykowy (GER – gastroesophageal reflux) polega na biernym, wstecznym odpływie treści żołądkowej do przełyku. Zjawisko to występuje często u osób zdrowych, ale nie powoduje żadnych dolegliwości i nie jest uznawane za patologię.¹ Natomiast choroba refluksowa przełyku (GERD – gastroesophageal reflux disease) oznacza stan, w którym zarzucanie treści żołądkowej do przełyku wywołuje przewlekłe dolegliwości lub uszkodzenie błony śluzowej przełyku.¹

W patogenezie GERD istotną rolę odgrywa nieprawidłowe funkcjonowanie tzw. bariery przeciwodpływowej połączenia żołądkowo-przełykowego. Dla prawidłowego jej funkcjonowania niezbędne jest właściwe napięcie dolnego zwieracza przełyku, prawidłowe napięcie samego przełyku i odnóg przepony, prosty kąt Hissa oraz umiejscowienie wpustu w obrębie jamy brzusznej. Za zarzucanie treści żołądkowej do przełyku odpowiedzialne są dwa główne patomechanizmy: zwiększona częstość przemijających rozkurczów dolnego zwieracza przełyku oraz obniżone napięcie podstawowe dolnego zwieracza przełyku. Zarówno przepuklina rozworu przełykowego przepony, jak i niskie ciśnienie na poziomie dolnego zwieracza przełyku w czasie aktu połykania lub w wyniku spontanicznego otwarcia osłabiają barierę połączenia żołądkowo-przełykowego. Sprzyja to wstecznemu zarzucaniu treści pokarmowej do przełyku.¹

Znaczącą rolę może odgrywać również upośledzenie perystaltyki żołądka i wydłużenie czasu oczyszczania przełyku z kwaśnej lub zasadowej treści przez fale perystaltyczne. Upośledzenie czynności ślinianek, objawiające się zmniejszeniem wydzielania śliny (np. u palaczy papierosów), lub zmniejszenie właściwości neutralizujących śliny może także wydłużać czas oczyszczania przełyku z kwaśnej treści, a tym samym sprzyjać rozwojowi choroby.¹

W populacji ogólnej choroba refluksowa przełyku występuje u ok. 20%,² a w krajach wysoko uprzemysłowionych nawet u ok. 40% dorosłych.³ Szacuje się, że dolegliwości w przebiegu GERD są jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza rodzinnego lub gastrologa.^2,3 Typowymi i najczęstszymi objawami choroby (u ok.70% chorych) są: zgaga, kwaśne odbijania, ulewania, nudności, uczucie pełności i bóle w nadbrzuszu.^2,3 GERD może wywoływać także liczne objawy atypowe, sugerujące patologie innych narządów.^4,5 Opisywano objawy kardiologiczne, np. bóle w klatce piersiowej czy zatokowe zaburzenia rytmu serca, a także laryngologiczne, takie jak chrypka, chrząkanie, przewlekłe stany zapalne krtani, polipy strun głosowych, zapalenie zatok obocznych nosa, bóle gardła, bóle szyi czy zapalenie ucha środkowego. Również nieprzyjemny zapach z ust czy ubytki szkliwa i uzębienia mogą być następstwem choroby refluksowej.