W SKRÓCIE

Wyprysk atopowy (atopowe zapalenie skóry) to nawracająca choroba zapalna skóry przebiegająca ze świądem i typowym dla wieku rozmieszczeniem zmian.¹ Jest chorobą powszechną, choć z danych m.in. International Study of Asthma and Allergies in Childhood (ISAAC) wynika, że w krajach rozwijających się częstość występowania się mniejsza, zwiększa natomiast w krajach uprzemysłowionych,² gdzie wśród dzieci szacuje się ją na 10-20%.^1,3 Nie wyjaśniono na razie przyczyny tego wzrostu.^3,4

Genetyka

W badaniach bliźniąt wykazano rolę uwarunkowań genetycznych w rozwoju atopii.⁵

Nie zidentyfikowano jednego genu odpowiedzialnego za atopowe zapalenie skóry, ale w kilku analizach wyodrębniono regiony mające związek ze zjawiskami charakterystycznymi dla tej choroby: geny związane z syntezą cytokin przez limfocyty Th2 na chromosomie 5q31-33, jak również regiony na chromosomach 1q21, 3q21, 17q25, 20p, w dużej mierze zgodne z niektórymi głównymi loci łuszczycy.^6,7 Wskazano też na polimorfizm genu kodującego łańcuch β receptora IgE o wysokim powinowactwie (FCεR1β), przekaźnika sygnału i aktywatora transkrypcji (STAT)-6, bliższego promotora dla RANTES (chemokin β syntetyzowanych przez limfocyty T, wykazujących działanie prozapalne poprzez aktywację, chemotaksję, adhezję i migrację przez endotelium), interleukiny (IL)-4, IL-4Rα, transformującego czynnika wzrostu TGF-β.^8-12 Niedawne badania wykazały związek polimorfizmu intronu 2 (rs324011) z całkowitym stężeniem (Ig) E w surowicy oraz STAT-6 – haplotypem ryzyka podwyższonego stężenia IgE u białych dorosłych.¹³

Czynniki środowiskowe

Na istotną rolę czynników środowiskowych w pośredniczeniu ekspresji atopowego zapalenia skóry wskazują obserwacje migrujących populacji, u których nasilenie choroby zależy od miejsca zamieszkania.¹ W niektórych przypadkach znaczenie mają alergeny, takie jak pyłki, roztocza kurzu domowego, istotne są także czynniki niealergiczne, np. kolonizacja bakteryjna, narażenie na czynniki zanieczyszczające środowisko, m.in. dym tytoniowy, spaliny uliczne.¹⁴

Rozpoznawanie

Diagnostyka opiera się na objawach klinicznych.¹ Kryteria Williamsa¹⁴ uwzględniają świąd skóry (albo relacja rodziców o drapaniu i tarciu) i ponad trzy z wymieninych: 

1) zajęcie fałdów skóry w wywiadzie (np. dołów łokciowych i kolanowych, okolic kostek, szyi i oczu)