W SKRÓCIE

Algorytmy postępowania tworzy się po to, żeby pomóc lekarzom w pracy z pacjentami. Od połowy lat 90. ubiegłego wieku opracowano wiele algorytmów ułatwiających identyfikację kobiet z osteopenią, m.in. SCORE, OST (OSTA), OSIRIS, SOFSURF, NOF, ABONE, pBW, ORAI oraz weight-only-EPIDOS (nazwany przez autorów WO-E). Artykuł omawia wymienione algorytmy, uwzględniając badania kohortowe fazy badawczo-rozwojowej i fazy weryfikacji, a także czułość i specyficzność samych algorytmów. Czułość dostępnych algorytmów przekracza 80%, a ich specyficzność wynosi około 50%.

Szczegółowa analiza dowodzi, że większość specjalistów wybiera algorytm OST ze względu na jego prostotę lub SCORE z powodu jego elastyczności. Nie ma jednak zgodnej opinii co do tego, które czynniki ryzyka należy uwzględnić w algorytmach oraz które obszary kośćca (kręgosłup, bliższa nasada kości udowej, szyjka kości udowej czy też ich kombinacja) badać techniką absorpcjometrii promieniowania rentgenowskiego o podwójnej wiązce energetycznej (DXA). Brak zgodnego stanowiska utrudnia wprowadzenie tych algorytmów do praktyki klinicznej. Pełna realizacja założeń diagnostyki osteopenii wymaga porozumienia w sprawie zastosowania na całym świecie jednej strategii postępowania.

Od połowy lat 90. ubiegłego wieku zasadom kwalifikowania chorych do densytometrii przesiewowej poświęcono wiele publikacji. Podstawą ustalania tych zasad są schematy postępowania uwzględniające czynniki ryzyka związane z obniżoną gęstością mineralną kości (BMD)¹ oraz ryzyka złamania kości.² Ich częścią są algorytmy postępowania określane jako „narzędzie kliniczne do indywidualnej ilościowej oceny udziału elementów wywiadu, badania przedmiotowego i wyników podstawowych badań laboratoryjnych w diagnostyce, ocenie rokowań czy szacowaniu prawdopodobieństwa odpowiedzi na leczenie w przypadku konkretnego pacjenta”.³ Według McGinn i wsp.³ algorytmy to „próba formalnej oceny podejmowanych przez lekarzy decyzji diagnostycznych i oceny rokowania, a także próba ułatwienia tych decyzji i zwiększenia ich trafności. Zapewne algorytmy będą najbardziej użyteczne wtedy, gdy podjęcie decyzji jest trudne, gdy zagrożenie jest duże i gdy można dokonać pewnych oszczędności, zachowując wysoki standard opieki nad chorym”.

Stworzenie i weryfikacja algorytmu obejmuje trzy etapy: opracowanie zasady postępowania, jej sprawdzenie i ocenę w praktyce klinicznej. Zweryfikowanie algorytmu wymaga przeprowadzenia w różnych ośrodkach klinicznych badań obejmujących różne populacje o różnej wielkości.³