Wstęp

Z badań epidemiologicznych wynika, że liczba osób chorych na cukrzycę stale wzrasta, a za niespełna 20 lat się podwoi. Nadciśnienie tętnicze stwierdza się u blisko 40% chorych na cukrzycę typu 1 i u 70% z cukrzycą typu 2.¹ Czynniki patogenetyczne i powikłania cukrzycy splatają się w mozaikę zaburzeń mających udział w rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, szczególnie częstych w przebiegu cukrzycy. Najistotniejszą rolę w rozwoju nadciśnienia tętniczego towarzyszącego cukrzycy odgrywają:

• insulinooporność i hiperinsulinemia

• zwiększenie oporu obwodowego (stymulacja układu współczulnego)

• zwiększenie wolemii i wzrost reabsorpcji sodu w nerkach

• zaburzenie czynności układu renina-engiotensyna-aldosteron

• uszkodzenie śródbłonka

• rozwój miażdżycy

• metabolity tkanki tłuszczowej

• glomerulopatia cukrzycowa.

Rola hiperinsulinemii i insulinooporności w patogenezie nadciśnienia tętniczego w cukrzycy

Ważne miejsce w patogenezie nadciśnienia tętniczego odgrywa insulinooporność i hiperinsulinemia. Według Reavena u ponad 50% pacjentów z nadciśnieniem tętniczym pierwotnym bez stwierdzonej cukrzycy obserwuje się insulinooporność i hiperinsulinemię.² Oporność na insulinę obserwuje się u normotensyjnego potomstwa rodziców z nadciśnieniem. Według hipotezy Landsberga insulinooporność jest mechanizmem przystosowawczym, ograniczającym magazynowanie tkanki tłuszczowej, a więc przyrost masy ciała w następstwie hiperalimentacji. Powoduje to jednak uruchomienie wyrównawczej hiperinsulinemii i pobudzenia układu współczulnego.³ Wśród mechanizmów prowadzących do wzrostu ciśnienia tętniczego pod wpływem insulinooporności i hiperinsulinemii najczęściej wymieniane są wzrost aktywności autonomicznego układu współczulnego, zaburzenia w nerkowym wydalaniu sodu i reaktywność naczyń na czynniki presyjne oraz ich wpływ na łożysko naczyniowe.

Wzrost aktywności autonomicznego układu współczulnego

Hiperinsulinemia prowadzi do zwiększenia napięcia układu współczulnego, czego następstwem jest wzrost oporu obwodowego. U ludzi z nadciśnieniem tętniczym i otyłością stwierdzono dodatnią korelację między ciśnieniem tętniczym a stężeniem noradrenal...

Zaburzenia w nerkowym wydalaniu sodu

Prowadzą one do zwiększenia jego wewnątrznaczyniowej puli, a w konsekwencji – wolemii. Działanie antynatriuretyczne insuliny wiąże się z jej bezpośrednim wpływem na kanalik nerkowy, a także z udziałem w aktywacji współczulnej. Dowiedziono bowiem, ...

Reaktywność naczyń na czynniki presyjne

Insulinooporności towarzyszy wzrost stężenia kationów Na+ oraz Ca2+ w obrębie ściany naczyń krwionośnych, prowadzący do wzrostu kurczliwości i zwiększonej reaktywności mięśni gładkich na czynniki presyjne, tzn. aminy katecholowe, angiotensynę, end...