W dobie nowoczesnej terapii antyretrowirusowej (ART – antiretroviral therapy) HIV to dobrze kontrolowana choroba przewlekła. Duże znaczenie ma systematyczne stosowanie się do zaleceń lekarskich. Wskazaniem do rozpoczęcia leczenia jest potwierdzenie zakażenia.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien wiedzieć:

• jakie są aktualne wskazania do rozpoczynania leczenia antyretrowirusowego u zakażonych HIV
• jakie leki antyretrowirusowe (ARV) stosuje się obecnie
• jakie są cele ARV
• znać interakcje pomiędzy lekami ARV a innymi zażywanymi przez pacjenta
• pamiętać o zlecaniu badań anty-HIV każdej kobiecie w ciąży i konieczności ART u ciężarnych zakażonych HIV oraz o profilaktyce zakażeń wertykalnych
• jakie są kierunki badań nad nowymi lekami anty-HIV

Wprowadzenie

Postęp wiedzy na temat HIV/AIDS jest tak duży, że w ostatnich latach zakażenie HIV przestało być chorobą śmiertelną. Obecnie to choroba przewlekła, dobrze kontrolowana przy stosowaniu się do zaleceń lekarskich i systematycznym przyjmowaniu leków. Leki antyretrowirusowe są w stanie skutecznie zahamować replikację HIV do poziomu niewykrywalnego HIV RNA w surowicy krwi. Dzięki temu układ immunologiczny ulega odbudowie i spełnia swoje funkcje. Mimo skutecznej terapii hamującej replikację HIV u osób zakażonych stale trwa jednak aktywacja immunologiczna i zapalna. Procesy te wraz z działaniami niepożądanymi leków sprzyjają powstawaniu chorób towarzyszących HIV, takich jak: nadciśnienie tętnicze, choroby układu sercowo-naczyniowego, nerek, kości, oraz starzeniu. Dlatego pacjenci zakażeni HIV coraz częściej korzystają z pomocy wielu specjalistów, którzy ordynując leki ze swojej specjalności, powinni uwzględniać zawsze ich potencjalne interakcje z lekami antyretrowirusowymi.

Zasady leczenia zakażenia HIV

Leczenie osób zakażonych HIV polega na stosowaniu leków antyretrowirusowych, tj. hamujących replikację HIV, oraz na profilaktyce i leczeniu chorób oportunistycznych. Pierwszym lekiem do terapii HIV wprowadzonym w 1987 r. była zydowudyna. Obecnie znanych jest ponad 25 leków antyretrowirusowych. Przedstawiono je na rycinie 1 wraz z datą ich zarejestrowania przez Food and Drug Administration (FDA).

Leki antyretrowirusowe należą do 6 grup w zależności od mechanizmu działania. Są to:

• nukleoz(t)ydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NRTI – nucleoside reverse transcriptase inhibitors)
• nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NNRTI – non-nucleoside reversetranscriptase inhibitors)
• inhibitory HIV-proteazy (PI – protease inhibitors)
• inhibitory integrazy HIV (InI)
• inhibitory koreceptora CCR5
• inhibitory fuzji i wejścia wirusa do komórki (IF – fusion inhibitors).