Wzdęcie to częsty i uporczywy problem. Skarży się na nie do 30% dorosłych – dwukrotnie częściej są to kobiety.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• przedstawić najczęstsze przyczyny wzdęć
• zebrać wywiad i przeprowadzić badanie podmiotowe i przedmiotowe u chorego ze wzdęciami
• zlecić diagnostykę różnicową wzdęć
• przedstawić strategię postępowania w najczęstszych przyczynach wzdęć
• rozpoznać przypadki wzdęć wymagające pilnej konsultacji innych specjalistów

Wprowadzenie

Wzdęcia bywają dolegliwością bagatelizowaną przez lekarzy, jednak możemy je skutecznie leczyć. Zdarza się również, że wskazują na rozwijającą się chorobę o podłożu organicznym. Wzdęcia to uciążliwa, obniżająca jakość życia pacjenta dolegliwość będąca jednocześnie, o czym mówi się mało, czynnikiem ryzyka nowotworów jelita. Na skutek obecności nadmiaru gazów w jelicie powstają rakotwórcze nitrozaminy, utlenione zostają kwasy tłuszczowe, zniszczeniu ulegają bioflawonoidy, dochodzi także do mechanicznego uszkodzenia delikatnych struktur kosmków jelitowych i enterocytów.¹

Warto podsumować obecny stan wiedzy na ten temat, aby ułatwić postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne.

Definicja

Zgodnie z definicją wzdęciem (meteorismus) nazywamy objaw chorobowy związany z nadmierną ilością gazów w jelitach. W praktyce nie ma łatwo dostępnej metody zobiektywizowania tego parametru, toteż przypisujemy go również osobom zgłaszającym subiektywnie nieprzyjemne odczucie nagromadzenia gazów pod postacią napięcia brzucha, zwiększenia jego obwodu, uczucia wypełnienia gazem. Według dostępnych analiz w 24% przypadków, mimo zgłaszanego przez pacjenta problemu, zawartość gazu w jelicie wynosi <200 ml, co uznaje się za normę. Szacuje się, że fizjologiczna objętość oddawanych gazów w ciągu doby może sięgać ok. 600 ml.^2,3

Ostatnio aktualizowane Kryteria Rzymskie IV wyodrębniają dwa typy wzdęć czynnościowych:

• rozdęcie – subiektywne odczucie pełności w jamie brzusznej, zwiększonego ciśnienia gazów jelitowych (bloating)
• wzdęcie – obiektywne powiększenie obwodu brzucha (distention).^4,5

Epidemiologia i diagnostyka

Wzdęcia towarzyszą wielu chorobom (tab. 1), przydatne jest zatem szerokie spojrzenie na ten problem kliniczny. Dzięki temu nie narażamy chorych na niepotrzebną diagnostykę, nie tracąc jednak czujności niezbędnej do uchwycenia objawów alarmowych.

U pacjentów z wzdęciami stwierdza się dużą częstość występowania zespołu przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego (SIBO – small intestinal bacterial overgrowth). Ocenia się ją nawet na 84%.6 Znajduje to odzwierciedlenie w terapii (patrz niżej)...