Istotą osteoporozy jest proces zaniku tkanki kostnej, a jej objawem klinicznym są złamania powstałe w wyniku niewielkiego urazu. Drugą podstawową (obok osteoporozy) przyczyną złamań są zaburzenia stanu funkcjonalnego powodujące upadki. Diagnostyka obejmuje przede wszystkim badania densytometryczne oraz ocenę stanu funkcjonalnego. Kompleksowe, zwykle przewlekłe postępowanie lecznicze obejmuje farmakoterapię, zapobieganie upadkom, eliminację przyczyn osteoporozy wtórnej, aktywność fizyczną oraz modyfikację diety.

Wprowadzenie

Z przyjemnością przyjąłem zaproszenie do napisania artykułu poświęconego zasadom leczenia osteoporozy, ponieważ ta jednostka chorobowa od dawna znajduje się w centrum mych zainteresowań naukowych i zawodowych. Zaproponowany tytuł „Standardy leczenia osteoporozy” chciałbym jednak poddać pewnej intelektualnej modyfikacji – nie będę powielał wprost dość powszechnie dostępnych zaleceń grup ekspertów. Dzięki doświadczeniom związanym z pracą naukową uzyskałem wiedzę, którą trudno posiąść bez bezpośredniego prowadzenia projektów naukowych. Tworzenie hipotezy badawczej i jej weryfikacja w mozolnej realizacji programu badawczego pozwala na poznanie najgłębszych meandrów i tajników, jakie skrywa biologia człowieka. Od 1992 r. spotkałem tysiące pacjentów z osteoporozą. Praca z nimi była poligonem doświadczalnym weryfikującym praktyczną przydatność istniejącego zbioru wiedzy (dostępnej w skali światowej, zebranej w literaturze naukowej, rekomendacjach grup ekspertów), a także własne poglądy i doświadczenia. Te dwa obszary: nauka i praca lekarska, to podstawy prezentowanego stanowiska dotyczącego leczenia osteoporozy. W niniejszym opracowaniu przedstawiam moje indywidualne poglądy oparte na doświadczeniach naukowych oraz obserwacjach z praktyki codziennej. Celem artykułu jest wytyczenie swoistej mapy – autorskiej propozycji wiodącej do wskazania najważniejszych w mojej opinii obszarów działań lekarskich.

Definicja osteoporozy

Pierwszym, najważniejszym etapem warunkującym powodzenie w naszych praktycznych działaniach lekarskich jest prawidłowe zdefiniowanie osteoporozy. Nadal najbardziej trafna pozostaje lapidarna definicja Albrighta z 1948 r., który określił osteoporozę jako stan, gdy jest „za mało kości w kości”. Istotą choroby jest bowiem proces zaniku tkanki kostnej. Innym znanym określeniem osteoporozy jest słowo zrzeszotnienie. Te określenia wskazujące na istotę choroby – zanik kości – zdają się wskazywać oczywisty kierunek terapii osteoporozy, czyli zapobieganie zanikowi tkanki kostnej. Podstawową konsekwencją zaniku kostnego są złamania, określane jako atraumatyczne, niskoenergetyczne lub osteoporotyczne. W dalszej części artykułu wskażę także inne niezbędne działania lekarskie, jakie powinno się realizować w celu skutecznej terapii pacjenta z osteoporozą.