W ostatnich latach niewydolność serca to narastający problem u osób zgłaszających się do lekarza rodzinnego, szpitalnego oddziału ratunkowego lub izb przyjęć szpitali. Ocenia się, że wraz ze starzeniem się polskiego społeczeństwa liczba pacjentów z tym schorzeniem będzie coraz większa.

Wprowadzenie

Obecnie około 600 000 osób w polskim społeczeństwie choruje na niewydolność serca (NS; HF – heart failure), a co piąta zachoruje na nią w którymś momencie swojego życia.¹ Wiele z nich wymaga hospitalizacji w trybie pilnym. Z kolei dyżurujący lekarze, szczególnie w dużych ośrodkach miejskich, działają zwykle w warunkach niemal nieustającego niedoboru wolnych miejsc na oddziałach kardiologicznych i internistycznych. Należy sobie zdawać sprawę, że często u tych chorych istnieje bardzo duże ryzyko pogorszenia stanu klinicznego lub nawet nagłego zgonu. Lata praktyki klinicznej doprowadziły do sformułowania dość jasnych zaleceń dotyczących wskazań do hospitalizacji pacjentów z chorobą wieńcową, a w szczególności z zawałem mięśnia sercowego.

W przypadku ostrej niewydolności serca, podobnie jak w zawale, kluczowe znaczenie ma czas do właściwego rozpoznania i wdrożenia leczenia. Skrócenie tego okresu pozwala na zmniejszenie zmian narządowych (płuc, nerek, wątroby, mózgu).

Mimo świadomości, że właściwe leczenie NS należy wdrożyć szybko, nie było wyraźnych praktycznych zaleceń dotyczących pilności hospitalizacji chorych z niewydolnością serca. Obowiązujący algorytm postępowania z chorymi z ostrą niewydolnością serca stanowią wydane w 2016 r. wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC – European Society of Cardiology) poświęcone diagnostyce i leczeniu pacjentów z NS.²

Chory z ostrą niewydolnością serca wymaga natychmiastowej diagnostyki w warunkach szpitalnych

U pacjenta z podejrzeniem ostrej niewydolności serca autorzy wytycznych ESC zalecają fazę natychmiastową działań lekarskich – rozpoznanie, czy mamy do czynienia ze wstrząsem kardiogennym lub niewydolnością oddechową, i natychmiastowe wdrożenie właściwego leczenia i stabilizacji stanu chorego. Po ich wykluczeniu lub opanowaniu następuje faza pilna, tj. pierwsze 60 do 120 min, kiedy należy potwierdzić lub wykluczyć ostre przyczyny niewydolności serca, ujęte w akronimie CHAMP:

C – Coronary syndrome (ostry zespół wieńcowy)

H – Hypertension emergency (niekontrolowane nadciśnienie tętnicze)

A – Arrhythmia (zaburzenia rytmu)

M – acute Mechanical cause (ostra przyczyna mechaniczna)