Omdlenia, do których dochodzi podczas ciąży u dotychczas zdrowej kobiety, zazwyczaj mają charakter łagodny i przejściowy. Jeżeli jednak mamy wątpliwości co do prawdopodobnej przyczyny utraty przytomności, nie powinniśmy zaniechać przynajmniej podstawowych badań diagnostycznych.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• przedstawić epidemiologię omdleń u kobiet w ciąży
• wymienić najczęstsze przyczyny omdleń u kobiet w ciąży
• wdrożyć podstawową diagnostykę różnicową omdleń u kobiet w ciąży
• rozpoznać sytuacje związane z omdleniem kobiety w ciąży wymagające pilnego skierowania jej do szpitala.

Wprowadzenie

U dotychczas zdrowej kobiety omdlenia zdarzają się rzadko. Większość typowych omdleń w czasie ciąży może zostać rozpoznana przez lekarza rodzinnego i niejednokrotnie poza uspokojeniem pacjentki wymaga jedynie wdrożenia działań ograniczających ich występowanie.

Do najczęstszych przyczyn omdleń u kobiet w ciąży należą zbyt małe stężenie cukru we krwi lub obniżone ciśnienie tętnicze, do rzadszych niedokrwistość lub zaburzenia elektrolitowe, np. przy nadmiernych wymiotach. Omdleniom sprzyja również leżenie ciężarnej na wznak. Ich groźną przyczyną bywają choroby serca: wrodzone wady serca, kardiomiopatia połogowa, kardiomiopatie, choroby serca wynikające z różnego rodzaju zaburzeń jego czynności elektrycznej, nadciśnienie płucne. Wówczas należy zapewnić ciężarnym opiekę w wyspecjalizowanych ośrodkach kardiologiczno-położniczych. Tylko ścisła współpraca położników i kardiologów może doprowadzić do wyeliminowania śmiertelności okołoporodowej matek i zapewnienia dalszego prawidłowego rozwoju dziecka.

Definicja omdlenia to: krótkotrwała, samoistnie ustępująca utrata przytomności, charakteryzująca się nagłym początkiem oraz szybkim i całkowitym powrotem świadomości. Do zdarzenia dochodzi w wyniku przemijającego uogólnionego zmniejszenia perfuzji mózgu.

Klasyfikacja omdleń

Klasyfikacja ta obejmuje:

1. omdlenia odruchowe (neurogenne):

• wazowagalne, np. wywołane bólem, zespół zatoki tętnicy szyjnej
• sytuacyjne, np. podczas defekacji, pomikcyjne, powysiłkowe, poposiłkowe

2. omdlenia spowodowane hipotonią ortostatyczną – pierwotna i wtórna niewydolność autonomiczna, hipotonia ortostatyczna polekowa, utrata płynów (krwotok, biegunka, wymioty itp.)

3. omdlenia sercowo-naczyniowe – zespół chorej zatoki, bradykardie, arytmie nadkomorowe i komorowe, choroby organiczne serca.

Na każdym etapie diagnozowania należy uwzględniać zmiany w układzie krążenia ciężarnej, które same w sobie mogą stanowić przyczynę omdlenia.1,2 Najważniejsze zmiany fizjologiczne zachodzące podczas ciąży, mające wpływ na układ sercowo-naczyniowy, ...