Gastroenterologia

Zespół rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego

lek. Weronika Walęcik-Kot

Klinika Chorób Wewnętrznych i Gastroenterologii, baza kliniczna dla Instytutu Żywności i Żywienia, Mazowiecki Szpital Bródnowski, Warszawa

Adres do korespondencji: lek. Weronika Walęcik-Kot, Klinika Chorób Wewnętrznych i Gastroenterologii, Mazowiecki Szpital Bródnowski, Warszawa, e-mail: weronika.walecik@gmail.com

Duża częstość występowania zespołu rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego wśród pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego zachęca do zgłębienia tego problemu. W artykule omówiono go kompleksowo: od patofizjologii, etiologii i diagnostyki po leczenie, dietę i profilaktykę.

Wprowadzenie

Wiedza na temat mikrobiomu ludzkiego przyrasta bardzo szybko. Badania nad organizmami jałowymi (germ-free animals) oraz tymi z kontrolowanie zmodyfikowanym mikrobiomem pozwalają lepiej zrozumieć ich rolę w organizmie człowieka.1 Inicjatywa amerykańskich National Institutes of Health (NIH) – Human Microbiome Project (2008-2013) – pokazała skalę i różnorodność mikrobów zasiedlających ludzkie jelita.2

Zaawansowane badania nad szczepami probiotycznymi zaowocowały opracowaniem kultur bakteryjnych stosowanych z bardzo dobrym efektem w populacjach dzieci i dorosłych. Wiadomo, że Lactobacillus reuteri ATC 55730 skraca czas biegunki u dzieci,3 Saccharomyces boulardii zmniejsza działania niepożądane i może zwiększać efektywność eradykacji Helicobacter pylori,4 Lactobacillus plantarum 299V bywa pomocny w zespole jelita nadwrażliwego (IBS – irritable bowel syndrome),5 Lactobacillus rhamnosus GG sprawdza się w profilaktyce biegunki rotawirusowej,6 wieloszczepowy preparat zawierający 8 różnych szczepów liofilizowanych żywych kultur bakterii kwasu mlekowego i bifidobakterii może indukować remisję wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG),6 a Lactobacillus acidophilus NCFM czy Lactobacillus gasseri SBT2055 mogą nawet pomóc w walce z otyłością, cukrzycą typu 2 czy niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby (NAFLD – non-alcoholic fatty liver disease).7 Dobre wyniki przynosi terapia biegunki o etiologii Clostridium difficile oraz potencjalne leczenie nieswoistych chorób zapalnych jelita za pomocą przeszczepienia mikroflory jelitowej (FMT – fecal microbiota transplantation).8 Z kolei błonnik rozpuszczalny, którego powszechnie brakuje w tzw. diecie zachodniej, bazującej na przetworzonych produktach, jest stosowany w leczeniu wielu chorób gastrologicznych, wpływa bowiem na masę stolca oraz układ neuroendokrynny i immunologiczny jelit.9 Wiadomo również, że połączenie probiotyków z prebiotykami zwiększa skuteczność zasiedlenia danym szczepem niszy w jelicie, ponieważ stymuluje wzrost suplementowanych bakterii.

Omówione wyżej zagadnienia są obecnie prężnie reprezentowane w literaturze naukowej, co zachęca do tego, aby pacjentom z szeroko rozumianymi „czynnościowymi” problemami gastrologicznymi zalecać synbiotyki (pro- + prebiotyk) oraz błonnik. Dotyczy t...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Definicja i patofizjologia

SIBO to nadmierny rozplem w obrębie jelita cienkiego drobnoustrojów kolonizujących zwykle jelito grube, prowadzący do zaburzeń trawienia i wchłaniania przede wszystkim tłuszczów i witaminy [...]

Etiologia

Jest wiele stanów usposabiających do SIBO. Najogólniej przyczyny można podzielić na 3 grupy: zaburzenia motoryki jelit, zaburzenia strukturalne oraz – najrzadziej [...]

Przyjmowanie PPI jako czynnik ryzyka SIBO20

Coraz więcej w świecie nauki mówi się o niekorzystnych skutkach długofalowego, bezpodstawnego nadużywania inhibitorów pompy protonowej (PPI – proton pomp inhibitors). W wyniku przewlekłego [...]

Czynniki regulujące pracę międzytrawiennego MMC i perystaltykę

Aktywacja MMC mająca na celu oczyszczenie jelita z zalegających resztek pokarmowych następuje ok. 1,5-2 godzin po jedzeniu. Co za tym idzie, częste [...]

Kiedy podejrzewać SIBO?

Klasycznymi objawami SIBO są biegunka tłuszczowa i niedokrwistość makrocytowa (tab. 2).10 Mogą jednak wystąpić również zaparcia (przerost metanogenów) czy naprzemienne biegunki i zaparcia [...]

Diagnostyka

Diagnostyka SIBO opiera się przede wszystkim na testach oddechowych. Jest to metoda nieinwazyjna, łatwa do przeprowadzenia w warunkach ambulatoryjnych, a nawet z opcją pomiarów [...]

Leczenie

Leczenie SIBO opiera się przede wszystkim na antybiotykoterapii oraz wsparciu pracy MMC poprzez jego stymulację za pomocą prokinetyków. Najczęściej stosowanym antybiotykiem [...]

Bezpieczne probiotyki w SIBO

Za bezpieczne probiotyki podczas leczenia SIBO uznaje się monokultury bakteryjne, takie jak niepatogenne drożdżaki S. boulardii oraz bifidobakterie (bakterie ściśle beztlenowe [...]

Prokinetyki

Podczas leczenia i przez ok. 3 miesiące po jego zakończeniu zalecane jest przyjmowanie pomocniczo prokinetyków10 (wg protokołu leczniczego Cedars-Senai autorstwa M. Pimentela). [...]

Dieta

Dieta podczas antybiotykoterapii nie powinna odbiegać od zwyczajowo stosowanej – ma to na celu uaktywnienie cyklów reprodukcyjnych bakterii i zwiększenie ich wrażliwości [...]

SIBO a zaburzona równowaga w neuroprzekaźnikach – wpływ na zachowanie

Ciekawostką jest to, jak SIBO może wpływać na syntezę neuroprzekaźników w jelicie. W badaniach na myszach wykazano, że bakterie z grupy Clostridium zawierają enzym [...]

Profilaktyka

Profilaktyka opiera się po pierwsze na identyfikacji przyczyny i – w miarę możliwości – jej eliminacji. Jeśli jest nią choroba strukturalna, pacjent może [...]

Podsumowanie

SIBO występuje bardzo często u osób z IBS. Podczas zbierania wywiadu należy pamiętać o typowych objawach, które mogą ukierunkować diagnostykę na SIBO. Gazy jelitowe [...]

Do góry