Przerwanie ekspozycji na zimno i staranna izolacja termiczna to podstawowe, a zarazem najprostsze do wykonania zadania personelu medycznego w postępowaniu z osobą wychłodzoną. Jednocześnie konieczność dokładnego zbadania wymaga jej rozebrania i pozostaje w sprzeczności z powyższymi priorytetami. Zbędne przedłużanie czasu, kiedy chory nie jest zabezpieczony przed utratą ciepła, podobnie jak przetaczanie nieogrzanych płynów infuzyjnych, jest generowaniem hipotermii jatrogennej. Zjawisko to jest szczególnie częste u ofiar wypadków. Na oddziałach ratunkowych powszechny jest widok rozebranych pacjentów poddawanych czasochłonnym procedurom lub czekających na przybycie kolejnego konsultanta. Najprawdopodobniej wynika to z braku odpowiedniego przygotowania merytorycznego w dziedzinie hipotermii pourazowej, gdzie nawet niewielki spadek Tc przekłada się na kilkukrotny wzrost śmiertelności.16,17

Small 7257

Rycina 1. Wykaz oddziałów szpitalnych pierwszego wyboru dla świadczeń w zakresie leczenia hipotermii głębokiej u dzieci i dorosłych. Oddziały kardiochirurgii oraz anestezjologii i intensywnej terapii

W Obwieszczeniu Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2015 r. ogłoszono wykaz oddziałów szpitalnych pierwszego wyboru dla potrzeb realizacji zadań zespołów ratownictwa medycznego w systemie Państwowe Ratownictwo Medyczne (załącznik 1 i 1a).18 Rozmieszczenie ośrodków, w których przeprowadza się terapię ECMO u poszkodowanych w hipotermii głębokiej, przedstawiono na rycinie 1. Pełna lista ośrodków dostępna jest pod adresem www.hipotermia.edu.pl.

Personel szpitalnych oddziałów ratunkowych w całym kraju otrzymał zalecenie Konsultanta Krajowego Medycyny Ratunkowej dotyczące postępowania z chorym w hipotermii o następującej treści: „W ramach postępowania ratunkowego u pacjentów nieprzytomnych, u których wywiad może wskazywać na wychłodzenie, obowiązuje dokonanie pomiaru temperatury głębokiej. W przypadku stwierdzenia temperatury głębokiej ciała poniżej 28 stopni Celsjusza zaleca się konsultację telefoniczną z lekarzem dyżurnym oddziału anestezjologii i intensywnej terapii (OAiIT) najbliższego szpitala, w którym oprócz OAiIT zlokalizowany jest również oddział kardiochirurgii, a tym samym istnieje możliwość zastosowania ogrzewania pozaustrojowego za pomocą systemu krążenia pozaustrojowego (CPB) lub ECMO”.19

Podsumowanie

Rozpoznanie hipotermii głębokiej, wdrożenie właściwego postępowania oraz wczesne powiadomienie szpitala dysponującego ECMO stanowią swoisty łańcuch przeżycia. Odpowiednia organizacja działań daje szansę na pełny powrót do zdrowia, nawet po kilkugodzinnej resuscytacji. Skuteczna ochrona przed wychłodzeniem pozwala zwiększyć prawdopodobieństwo przeżycia pacjentów, którzy doznali urazów.

Hypothermia – how to sustain the patient’s chances of survival

Abstract

Accidental hypothermia is a life-threatening condition with high mortality, but the survival rate depends heavily on the knowledge and skills of the medical staff. Below 28°C, the heart is susceptible to various stimuli and ventricular fibrillation can be easily precipitated; accordingly, rescue collapse is one of most important threats in the management of a hypothermic victim. Extracorporeal rewarming with ECMO also provides for circulatory support and enables achieving 100% survival among patients in hypothermic cardiac arrest. Despite the availability of advanced technology, careful insulation and protection against heat loss are essential in hypothermia treatment.

Piśmiennictwo

1. Zgony w latach 2009-2013 na terenie Polski. Warszawa: Centralne Informatorium GUS, 2015.

2. Kosiński S, Darocha T, Gałązkowski R, et al. Accidental hypothermia in Poland – estimation of prevalence, diagnostic methods and treatment. Scand J Trauma ResuscEmerg Med 2015;23(1):13. doi: 10.1186/s13049-014-0086-7.

3. Brown DJ, Brugger H, Boyd J, et al. Accidental hypothermia. N Engl J Med 2012;367:1930-8. doi: 10.1056/NEJMra1114208.

4. Paal P, Gordon L, Strapazzon G, et al. Accidental hypothermia – an update. The content of this review is endorsed by the International Commission for Mountain Emergency Medicine (ICAR MEDCOM). Scand J Trauma Resusc Emerg Med 2016;24:111. doi:10.1186/s13049-016-0303-7.

5. Strapazzon G, Procter E, Paal P, et al. Pre-hospital core temperature measurement in accidental and therapeutic hypothermia. High Alt Med Biol 2014;15:104-11.

6. Niven DJ, Gaudet JE, Laupland KB, et al. Accuracy of peripheral thermometers for estimating temperature: a systematic review and meta-analysis. Ann Intern Med 2015;163(10):768-77.

7. Truhlář A, Deakin CD, Soar J, et al. European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2015: Section 4. Cardiac arrest in special circumstances. Resuscitation 2015;95:148-201.

8. Debaty G, Moustapha I, Bouzat P, et al. Outcome after severe accidental hypothermia in the French Alps: A 10-year review. Resuscitation 2015;93:118-23.

9. Zafren K, Giesbrecht GG, Danzl DF, et al. Wilderness Medical Society Practice Guidelines for the Out-of-Hospital Evaluation and Treatment of Accidental Hypothermia. Wilderness Environ Med 2014;25:425-45.

10. Mallet ML. Pathophysiology of accidental hypothermia. Q J Med 2002;95:775-85.

11. Meyer M, Pelurson N, Khabiri E, et al. Sequela-free long-term survival of a 65-year-old woman after 8 hours and 40 minutes of cardiac arrest from deep accidental hypothermia. J Thorac Cardiovasc Surg 2014;147:e1-2.

12. Kosiński S, Darocha T, Jarosz A, et al. The longest persisting ventricular fibrillation with an excellent outcome – 6 h 45 min cardiac arrest. Resuscitation 2016;105:e21-e22. http://dx.doi.org/10.1016/j.resuscitation.2016.05.022.

13. Morita S, Inokuchi S, Yamagiwa T, et al. Efficacy of portable and percutaneous cardiopulmonary bypass rewarming versus that of conventional internal rewarming for patients with accidental deep hypothermia. Crit Care Med 2011;39:1064-8.

14. Gilbert M, Busund R, Skagseth A, et al. Resuscitation from accidental hypothermia of 13•7°C with circulatory arrest. Lancet 2000;355 (9201):375-376. doi:10.1016/S0140-6736(00)01021-7.

15. Darocha T, Kosiński S, Jarosz A, et al. The chain of survival in hypothermic circulatory arrest: Encouraging preliminary results when using early identification, risk stratification and extracorporeal rewarming. Scand J Trauma Resusc Emerg Med 2016;24:85. doi: 10.1186/s13049-016-0281-9.

16. Perlman R, Callum J, Laflamme C, et al. A recommended early goal-directed management guideline for the prevention of hypothermia-related transfusion, morbidity, and mortality in severely injured trauma patients. Crit Care 2016;20:107. doi: 10.1186/s13054-016-1271-z.

17. Klauke N, Gräff I, Fleischer A, et al. Effects of prehospital hypothermia on transfusion requirements and outcomes: a retrospective observatory trial. BMJ Open 2016;6(3):e009913.

18. Ministerstwo Zdrowia. Wykaz oddziałów szpitalnych pierwszego wyboru http://www.mz.gov.pl/system-ochrony-zdrowia/panstwowe-ratownictwo-medyczne/wykazy-oddzialow-szpitalnych-pierwszego-wyboru/.

19. Ładny JR, Kusza K, Knapik P, et al. Zalecenie dla personelu szpitalnych oddziałów ratunkowych/izb przyjęć.http://www.hipotermia.edu.pl/index.php?site=podstrona&id=49.

Do góry