Ze względu na przewlekły charakter owrzodzeń wskazania do pilnej hospitalizacji zdarzają się rzadko, ale przeoczenie przypadków wymagających natychmiastowej interwencji może znacznie pogorszyć stan zdrowia chorego, narazić go na utratę kończyny, a nawet życia.

Wprowadzenie

Przewlekłe owrzodzenia kończyn dolnych to częsty problem zdrowotny dotyczący ok. 1% populacji dorosłych i aż 3,6% pacjentów po 65 r.ż.¹ Przyczyn powstawania owrzodzeń jest bardzo wiele, dlatego ich leczeniem zajmują się lekarze różnych specjalności, m.in. chirurdzy, angiolodzy, diabetolodzy, lekarze rodzinni i dermatolodzy. Ograniczenia w dostępie do specjalistycznej opieki zdrowotnej powodują, że chorzy ci najczęściej zgłaszają się na ostry dyżur i na szpitalny oddział ratunkowy.

Owrzodzenia podudzi

Większość owrzodzeń kończyn dolnych powstaje na tle niewydolności żylnej (70%) i niedokrwienia kończyn dolnych (10%). Owrzodzenia o mieszanej etiologii tętniczo-żylnej stanowią 15%, a pozostałe 5% to przypadki obejmujące rzadsze choroby, takie jak zapalenia naczyń, piodermia zgorzelinowa, choroby tkanki łącznej, nowotwory, owrzodzenia polekowe i inne.¹ Najważniejsze w decyzji o hospitalizacji chorego lub odesłaniu do leczenia ambulatoryjnego jest odpowiednie rozpoznanie charakteru obserwowanych zmian. Najwięcej trudności sprawiają pacjenci, u których występują owrzodzenia o etiologii mieszanej.

Owrzodzenia żylne

Patofizjologia powstawania owrzodzeń w przewlekłej niewydolności żylnej jest złożona i nie do końca poznana. Niewydolne pnie żylne nie są w stanie efektywnie odprowadzać krwi z kończyn dolnych do serca, co powoduje znaczne podwyższenie ciśnienia krwi żylnej, zwłaszcza w dystalnych częściach kończyn dolnych. Warunkiem niezbędnym do prawidłowej perfuzji tkankowej jest odpowiedni gradient ciśnienia między krwią tętniczą a żylną. Zaburzenie tej relacji, niskie ciśnienie krwi wywołane zmianami miażdżycowymi lub wysokie ciśnienie żylne spowodowane ich niewydolnością, pogarsza perfuzję tkankową. Zwiększenie ciśnienia żylnego powoduje uszkodzenie śródbłonka i przechodzenie przez ścianę naczyń m.in. komórek krwi i fibrynogenu. Skutkuje to miejscowym uwolnieniem mediatorów stanu zapalnego i tworzeniem się wokół drobnych naczyń mankietów fibrynowych, co utrudnia dyfuzję tlenu i substancji odżywczych do tkanek.

Owrzodzeniom żylnym podudzi prawie zawsze towarzyszą nasilone objawy przewlekłej niewydolności żylnej, które możemy stwierdzić w badaniu podmiotowym i przedmiotowym. Pacjenci zgłaszają subiektywne dolegliwości, takie jak uczucie ciężkości nóg, sku...