Psychiatria

Pacjent z myślami samobójczymi – właściwe postępowanie

lek. Maria Łukasik

lek. Katarzyna Bliźniewska

mgr Aleksandra Skiba

prof. dr hab. n. med. Piotr Gałecki

Klinika Psychiatrii Dorosłych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Piotr Gałecki, Klinika Psychiatrii Dorosłych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, ul. Aleksandrowska 159, 91-229 Łódź; e-mail: psychiatragalecki@gmail.com

Do głównych przyczyn zachowań samobójczych zalicza się zaburzenia psychiczne, nieporozumienia rodzinne oraz przewlekłe choroby somatyczne. U osób z zaburzeniami psychicznymi obserwuje się 12-krotnie więcej samobójstw niż w populacji ogólnej.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

  • przedstawić grupy ryzyka i epidemiologię zachowań samobójczych w Polsce
  • ocenić ryzyko samobójstwa u pacjenta
  • rozpoznać sytuację wymagającą niezwłocznego skierowania pacjenta z myślami samobójczymi do szpitala

Wprowadzenie

Samobójstwa stanowią poważny problem społeczny i medyczny. Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że rocznie z powodu samobójstwa umiera ok. 800 000 osób.

Epidemiologia samobójstw w Polsce

Zgodnie z danymi Komendy Głównej Policji w 2016 r. dokonano 9861 zamachów samobójczych, z czego 5405 (54,8%) zakończyło się zgonem. Najwięcej prób samobójczych podejmowały osoby w wieku od 19 do 39 lat, a do samobójstw zakończonych zgonem najczęściej dochodziło w grupie wiekowej od 55 do 59 lat (11,7%, 633 osoby). Analizując dane (ryc. 1), można zauważyć, że liczba samobójstw w poszczególnych grupach wiekowych wzrasta znacząco począwszy od 19 r.ż. Należy jednak podkreślić, iż w Polsce nie istnieje centralny rejestr, do którego zgłaszane byłyby wszystkie próby samobójcze, dlatego dane policji dotyczące zamachów samobójczych, które nie zakończyły się zgonem, mogą być dość znacznie zaniżone. Szacuje się bowiem, że podejmowanych prób samobójczych jest ok. 10-krotnie więcej niż samobójstw.

Większości samobójstw w latach 2013-2016 dokonali mężczyźni (ryc. 2). Zauważalna jest dość znaczna dysproporcja między grupą kobiet i mężczyzn. Taki stan obserwowany jest przede wszystkim w krajach rozwiniętych. Przyczyn tego zjawiska badacze doszukują się w coraz bardziej wyraźnej w ostatnich latach zmianie ról społecznych.

Samobójstwa dzieci i młodzieży w wieku do 12 lat są zjawiskiem jednostkowym. Niestety, według WHO samobójstwo stało się drugą przyczyną śmierci osób w grupie 15-29 lat. Z policyjnych statystyk wynika, że w 2016 r. odebrało sobie życie 466 osób w wieku 13-18 lat, a Polska jest na drugim miejscu w Europie pod względem samobójstw nieletnich.

Do samobójstwa dochodzi najczęściej w prywatnych mieszkaniach (38%, 2062 w 2016 r., podobnie w latach 2013-2015). Dane wskazują także, że najwięcej samobójstw (16,5%, 891 w 2016 r., podobnie w latach 2013-2015) zdarza się w piątek i jest dokonywan...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Profil statystycznego samobójcy

Jest to mężczyzna w średnim wieku, mieszkający w mieście, leczący się psychiatrycznie i nadużywający alkoholu. Najczęstszym zamachem samobójczym jest powieszenie się, zwykle w piątek.

Czynniki ryzyka

Do głównych przyczyn zachowań samobójczych zalicza się zaburzenia psychiczne, nieporozumienia rodzinne oraz przewlekłe choroby somatyczne. Obserwuje się 12-krotnie więcej samobójstw u osób [...]

Diagnostyka

Najtrudniejszym zadaniem dla diagnosty jest właściwe zaklasyfikowanie ryzyka aktu samobójczego, który wiąże się z realnym zagrożeniem życia. Kluczowe w ocenie tegoż ryzyka są [...]

Wywiad – ocena ryzyka

Dowiedziono, że 66% osób, które popełniły samobójstwo, w ciągu ostatniego miesiąca życia odwiedziło gabinet lekarza POZ. Jeśli lekarz ma jakiekolwiek wątpliwości dotyczące [...]

Ocena stanu psychicznego

Oceniając stan psychiczny chorego, należy zwrócić uwagę na jego nastrój, napęd psychoruchowy, występowanie objawów lękowych i/lub depresyjnych (apatia, anhedonia, postawa rezygnacyjna, [...]

Ocena stanu somatycznego

W badaniu przedmiotowym należy zwrócić uwagę na fizyczny stan pacjenta (zadrapania, zasinienia, ślady po zachowaniach autoagresywnych), a w przypadku współwystępujących zaburzeń hormonalnych, metabolicznych lub [...]

Postępowanie

Jeśli lekarz oceni, że ryzyko samobójstwa jest duże (obecne plany samobójcze, stan po dokonanej w ciągu ostatnich 2 miesięcy próbie „S”, która [...]

Do góry