Do głównych przyczyn zachowań samobójczych zalicza się zaburzenia psychiczne, nieporozumienia rodzinne oraz przewlekłe choroby somatyczne. U osób z zaburzeniami psychicznymi obserwuje się 12-krotnie więcej samobójstw niż w populacji ogólnej.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• przedstawić grupy ryzyka i epidemiologię zachowań samobójczych w Polsce
• ocenić ryzyko samobójstwa u pacjenta
• rozpoznać sytuację wymagającą niezwłocznego skierowania pacjenta z myślami samobójczymi do szpitala

Wprowadzenie

Samobójstwa stanowią poważny problem społeczny i medyczny. Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że rocznie z powodu samobójstwa umiera ok. 800 000 osób.

Epidemiologia samobójstw w Polsce

Zgodnie z danymi Komendy Głównej Policji w 2016 r. dokonano 9861 zamachów samobójczych, z czego 5405 (54,8%) zakończyło się zgonem. Najwięcej prób samobójczych podejmowały osoby w wieku od 19 do 39 lat, a do samobójstw zakończonych zgonem najczęściej dochodziło w grupie wiekowej od 55 do 59 lat (11,7%, 633 osoby). Analizując dane (ryc. 1), można zauważyć, że liczba samobójstw w poszczególnych grupach wiekowych wzrasta znacząco począwszy od 19 r.ż. Należy jednak podkreślić, iż w Polsce nie istnieje centralny rejestr, do którego zgłaszane byłyby wszystkie próby samobójcze, dlatego dane policji dotyczące zamachów samobójczych, które nie zakończyły się zgonem, mogą być dość znacznie zaniżone. Szacuje się bowiem, że podejmowanych prób samobójczych jest ok. 10-krotnie więcej niż samobójstw.

Większości samobójstw w latach 2013-2016 dokonali mężczyźni (ryc. 2). Zauważalna jest dość znaczna dysproporcja między grupą kobiet i mężczyzn. Taki stan obserwowany jest przede wszystkim w krajach rozwiniętych. Przyczyn tego zjawiska badacze doszukują się w coraz bardziej wyraźnej w ostatnich latach zmianie ról społecznych.

Samobójstwa dzieci i młodzieży w wieku do 12 lat są zjawiskiem jednostkowym. Niestety, według WHO samobójstwo stało się drugą przyczyną śmierci osób w grupie 15-29 lat. Z policyjnych statystyk wynika, że w 2016 r. odebrało sobie życie 466 osób w wieku 13-18 lat, a Polska jest na drugim miejscu w Europie pod względem samobójstw nieletnich.

Do samobójstwa dochodzi najczęściej w prywatnych mieszkaniach (38%, 2062 w 2016 r., podobnie w latach 2013-2015). Dane wskazują także, że najwięcej samobójstw (16,5%, 891 w 2016 r., podobnie w latach 2013-2015) zdarza się w piątek i jest dokonywan...