Niektóre choroby hematologiczne, i to nie tylko nowotworowe, ale i zaburzenia krzepnięcia, cechują się bardzo dużą dynamiką i gwałtownym przebiegiem. Jeśli w porę ich się nie rozpozna i nie podejmie działań terapeutycznych, bardzo szybko może to doprowadzić do zgonu.

Wprowadzenie

W hematologii czas postawienia właściwej diagnozy jest bardzo ważny, a słowo „później” często nie istnieje. Przykładowo wstrząs septyczny u chorego po chemioterapii przy braku wdrożenia właściwej antybiotykoterapii może zakończyć się zgonem w ciągu kilkunastu minut.

W artykule chciałabym przede wszystkim poruszyć problemy:

• kiedy podejrzewać stany zagrożenia życia w hematologii
• jakie badania dostępne w większości szpitali należy wykonać
• kiedy przekazać chorego do ośrodka hematologicznego na dalszą diagnostykę i leczenie.

Stany zagrożenia życia w hematologii wstępnie możemy podzielić na związane z:

• zaburzeniami krzepnięcia: małopłytkowość, zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego (DIC – disseminated intravascular coagulation), hemofilia nabyta i wrodzona, przełom hemolityczny, zakrzepowa plamica małopłytkowa (TTP – thrombotic thrombocytopenic purpura). Warto pamiętać, że część zaburzeń krzepnięcia często jest związana z chorobą nowotworową, np. DIC w przebiegu ostrej białaczki szpikowej
• chorobą nowotworową: zespół nadlepkości, zespół lizy guza, gorączka neutropeniczna, hiperkalcemia, zespół żyły głównej górnej, zajęcie ośrodkowego układu nerwowego (OUN), ostra białaczka, zespół hemofagocytarny, powikłania po przeszczepieniu krwiotwórczych komórek macierzystych.

Stany zagrożenia życia związane z zaburzeniami krzepnięcia

Często już same badania przedmiotowe i podmiotowe dostarczają wielu informacji i pozwalają ustalić wstępne rozpoznanie. Niezmiernie ważne jest badanie podmiotowe i odpowiedź na pytania:

• od kiedy występują objawy skazy krwotocznej (wrodzone czy nabyte zaburzenia); czy objawy krwawienia obserwowane są od najmłodszych lat, czy są to krwawienia nabyte (czy chory wcześniej przechodził np. zabiegi operacyjne bez powikłań krwotocznych)
• jaki jest czas krwawienia po urazie czy zabiegu (krwawienia wczesne i późne); wczesne, tzn. kilka minut po urazie, są charakterystyczne dla skazy naczyniowej lub płytkowej; późne krwawienia (po kilku godzinach) są charakterystyczne dla skazy osoczowej, np. hemofilii
• gdzie jest miejsce krwawienia – skórno-śluzówkowe czy głębokie do jam ciała; te pierwsze są charakterystyczne dla małopłytkowości, a drugie dla skaz osoczowych, np. hemofilii
• jakie leki są stosowane (często przedawkowane doustne leki przeciwzakrzepowe, podawanie wielu leków wpływających na krzepliwość czy stosowanie leków u ludzi z istniejącymi już zaburzeniami krzepnięcia, np. w hemofilii niesteroidowe leki przeciwzapalne)
• dodatkowym, bardzo istotnym elementem jest wywiad rodzinny.