W populacji ogólnej zespół kanału nadgarstka (ZKN) jest schorzeniem polietio-logicznym, które częściej dotyka kobiet ok. 50 r.ż. Stosunek zachorowalności kobiet do mężczyzn wynosi 2,4:1. W rozwoju ZKN duże znaczenie mają rodzaj i charakter wykonywanej pracy – powtarzanie przez dłuższy czas tych samych zakresów ruchów w obrębie nadgarstka może być przyczyną mikrourazów prowadzących do po-jawienia się dolegliwości.

Wprowadzenie

Kanał nadgarstka (KN) to struktura anatomiczna składająca się z części kostnej i ścięgnistej. Część kostna kanału jest zbudowana z kości czworobocznej większej, czworobocznej mniejszej, główkowatej i haczykowatej. Sklepienie kanału tworzy troczek zginaczy, nazywany również więzadłem poprzecznym nadgarstka, który rozpościera się pomiędzy kośćmi czworoboczną większą i łódeczkowatą a grochowatą i haczykowatą. W kanale znajdują się ścięgno mięśnia zginacza długiego kciuka oraz po 4 ścięgna mięśni zginaczy powierzchownych i głębokich palców, natomiast bezpośrednio pod więzadłem poprzecznym przebiega nerw pośrodkowy.

Wszelkiego rodzaju dysproporcje objętości między wspomnianymi strukturami, a pojemnością kanału powodują ucisk na nerw pośrodkowy, co jest bezpośrednią przyczyną określonych objawów. Zespół objawów klinicznych występujących w przebiegu ucisku nerwu pośrodkowego przy przechodzeniu przez KN nazywamy zespołem kanału nadgarstka. Pierwszego opisu ZKN dokonał w połowie XIX w. James Paget.

Etiologia

Istota zespołu kanału nadgarstka polega na dysproporcji pomiędzy jego objętością a przechodzącymi przez niego strukturami anatomicznymi. W związku z tym do ZKN mogą prowadzić wszystkie choroby zmieniające te zależności. Należą do nich m.in. zmiany miejscowe zlokalizowane w samym kanale nadgarstka w postaci: guzów, stwardnienia, zgrubienia i przerostu aparatu ścięgnisto-więzadłowego w KN, krwiaków oraz zakrzepicy, jak również zmiany w obrębie samego nerwu pośrodkowego. Względnie częstą przyczyną ZKN (ok. 24% przypadków) są też późne powikłania zwichnięć i złamań kości w obrębie nadgarstka, prowadzące do „wciągnięcia” nerwu pośrodkowego w procesy naprawcze.

Drugą grupą schorzeń predysponujących do ZKN są choroby ogólnoustrojowe pochodzenia endokrynnego, cukrzyca, niedoczynność tarczycy oraz choroby przewlekłe, takie jak: sarkoidoza, gruźlica, reumatoidalne zapalenie stawów i gammapatie monoklonalne, w przebiegu których dochodzi do wytwarzania i odkładania się substancji patologicznych w KN.

Objawy kliniczne

Niezależnie od przyczyny wyjściowej objawy kliniczne zespołu kanału nadgarstka są jednakowe, a ich nasilenie zależy od stopnia uszkodzenia nerwu pośrodkowego. Na podstawie natężenia objawów Whitley i McDonnell opracowali 3-stopniową skalę zaawanso...