W 2017 r. równolegle w „European Heart Journal”¹ oraz w „Journal of Vascular and Endovascular Surgery”² opublikowano nowe wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia chorób tętnic obwodowych (PAD – peripheral arterial diseases). Wprowadzono w nich wiele istotnych zmian.

Wprowadzenie

Poprzednie, a zarazem pierwsze, wydanie wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC – European Society of Cardiology) ukazało się w 2011 r.³ i było później uzupełniane przez konsensusy ekspertów dotyczące poszczególnych obszarów naczyniowych. Na uwagę zasługuje, że obecne wytyczne stanowią efekt uzgodnień zarówno ekspertów ESC, jak i chirurgów naczyniowych skupionych w Europejskim Towarzystwie Chirurgii Naczyniowej (ESVS – European Society for Vascular Surgery). Powstały one również dzięki zaangażowaniu Europejskiej Organizacji ds. Udaru (ESO – European Stroke Organisation) oraz wielu innych organizacji naukowych zajmujących się tym zagadnieniem. Współpraca sprawia, że ten obszerny dokument, liczący prawie 50 stron tekstu i 421 pozycji piśmiennictwa, stanowi aktualne kompendium wiedzy i uzgodnień w tej dziedzinie.

Najnowsze wytyczne odnoszą się do wszystkich obszarów zaopatrywanych przez tętnice z wyłączeniem aorty i tętnic wieńcowych oraz wewnątrzczaszkowych odcinków tętnic. Koncentrują się one głównie na zmianach o etiologii miażdżycowej, a w przypadku odmiennych przyczyn zmian odsyłają do innych opracowań. Wyjątkiem jest uwzględnienie zmian w przebiegu dysplazji włóknisto-mięśniowej na obszarze tętnic nerkowych (tab. 1).

W pierwszej części dokumentu omówiono elementy epidemiologii chorób układu tętniczego. Autorzy zwracają uwagę, że schorzenia tętnic obwodowych dotyczą ponad 40 mln mieszkańców Europy, a świadomość związanych z nimi zagrożeń jest w społeczeństwie europejskim niewystarczająca. Zagrożenie stanowią nie tylko najbardziej skrajne objawy choroby, takie jak udar czy ryzyko amputacji kończyn, ale też wpływ tych chorób na jakość życia. Ryzyko zwiększa się wraz z wiekiem chorych, a do jego tzw. modyfikowalnych czynników należą: palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia i cukrzyca. Objawy PAD w jednym obszarze naczyniowym mogą być markerem zmian w innych obszarach.

Diagnostyka

Elementy badania przedmiotowego ukierunkowane na rozpoznanie PAD nie zmieniły się istotnie w stosunku do wytycznych z 2011 r. i uwzględniają historię chorób naczyniowych u krewnych I stopnia (kobiety <65 r.ż., mężczyźni <55 r.ż.) oraz wywiad dotyc...

Dla badania przedmiotowego istotne są: ocena obecności szmerów naczyniowych oraz palpacja dających się zbadać tętnic, badanie porównawcze ciśnienia na kończynach (różnicę 15 mmHg między stroną lewą i prawą uznaje się za patognomoniczną), ocena skó...