Nowe zalecenia British Thoracic Society (BTS) dotyczące chorób płuc wywołanych przez prątki niegruźlicze (PNG) powstały w odpowiedzi na postęp w epidemiologii, mikrobiologii i leczeniu tych chorób, jaki nastąpił od roku 2000, tj. od roku, w którym opublikowano poprzednie zalecenia. W tekście przedstawiono podsumowanie zaleceń i wskazań dobrej praktyki medycznej.

W polskim piśmiennictwie medycznym i w powszechnym użyciu wśród lekarzy choroba wywołana przez prątki niegruźlicze nazywana jest mykobakteriozą. W niniejszym opracowaniu nazwy „mykobakterioza/mykobakteriozy płuc” stosowane będą wymiennie z nazwami „choroba/choroby płuc wywołana/wywołane przez prątki niegruźlicze”.

Badania prowadzone w wielu krajach wskazują, że zapadalność na mykobakteriozy płuc się zwiększa. Wyjaśnieniem tego zjawiska może być lepsza wiedza o chorobach wywołanych przez PNG wśród lekarzy, postęp w metodach diagnostycznych, zmiany środowiska, czynniki zależne od prątków i zaburzenia odporności u ludzi. Ryzyko zakażenia PNG wzrasta u osób leczonych glikokortykosteroidami podawanymi doustnie i wziewnie, antagonistami czynników martwicy nowotworu (TNF – tumor necrosis factor), lekami immunosupresyjnymi stosowanymi po przeszczepieniach narządów i w terapii nowotworów.

Prątkami niegruźliczymi nazywa się gatunki prątków innych niż Mycobacterium tuberculosis complex i innych niż wywołujące trąd. Prątki niegruźlicze występują powszechnie w wodzie i glebie. Mogą być przyczyną zakażeń płuc, węzłów chłonnych, zatok, stawów, ośrodkowego układu nerwowego (OUN) oraz zakażeń związanych z cewnikami i uogólnionych.

Prątki niegruźlicze mogą być przyczyną postępującego uszkodzenia płuc, tzn. mykobakteriozy, a także mogą bytować w drogach oddechowych przejściowo, z nawrotami lub występować przewlekle, nie wywołując choroby. Możliwość bezobjawowego zakażenia utrudnia rozpoznawanie mykobakterioz i podejmowanie decyzji leczniczych. Wyróżnia się dwie główne postacie mykobakterioz płuc:

• włóknisto-jamistą, która bywa mylona z gruźlicą lub rakiem płuca
• guzkowo-rozstrzeniową – postać skąpoprątkową, występującą najczęściej u kobiet, które wcześniej nie miały chorób płuc.

Prątki niegruźlicze mają różną patogenność. Choroby płuc wywołują najczęściej:

• prątki wolno rosnące: należące do kompleksu M. avium (MAC), tzn. M. avium, M. intracellulare i M. chimaera; M. kansasii; M. malmoense i M. xenopi
• prątki szybko rosnące: M. abscessus (składa się z trzech podgatunków: M.a. abscessus, M.a. massiliense, M.a. bolletii), M. chelonae i M. fortuitum.