Zawroty głowy to stan związany z wieloma objawami, które występują nawet u 30% populacji w ciągu życia. Mimo powszechności i znaczenia klinicznego leczenie zawrotów głowy jest trudne. Skuteczność terapii zależy od ustalenia dokładnego rozpoznania, właściwego stosowania interwencji i od wiedzy lekarza na temat możliwości nakładania się na siebie patologicznych mechanizmów ośrodkowych, wegetatywnych i psychologicznych.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• ustalić w przybliżeniu etiologię zawrotów
• doraźnie zlecić leki hamujące zawroty
• w przypadku niepowodzenia diagnostycznego skierować pacjenta do odpowiednich specjalistów

Wprowadzenie

Zawroty głowy, na które zwykle skarży się pacjent, to termin używany do opisania wielu objawów, które rzadko są oznaką poważnego zaburzenia zagrażającego życiu, ale mogą być przyczyną niewydolności i obniżenia jakości życia. Po bólu głowy zawroty są drugim najczęstszym objawem notowanym u pacjentów w ośrodkach neurologicznych. Zaburzenia równowagi występują często, szczególnie u osób w podeszłym wieku.

Patogeneza, podziały i terapia

Skargi na zawroty odnoszą się do nieprzyjemnego uczucia przemieszczenia ciała (subiektywne zawroty głowy) lub otaczającego środowiska (obiektywne zawroty głowy). Istnieją jednak również inne objawy, na przykład: uczucie pustki w głowie, stanu omdlenia lub brak równowagi chodu oraz uczucie wirowania i utraty równowagi, związane zwłaszcza z patrzeniem w dół z dużej wysokości.

Chociaż odpowiednia i jednoznaczna definicja zaburzeń równowagi jest trudna do ustalenia, termin odnosi się jedynie do objawu i nie stanowi skutecznego rozpoznania. Wynika to ze złożonej budowy anatomicznej, fizjologii i patofizjologii układów równowagi. Postępowanie terapeutyczne rozpoczyna się od zrozumienia źródła tego objawu, ponieważ często nie można powiązać występujących zaburzeń z konkretnym narządem. Termin „zawroty” jest wysoce nieprecyzyjny, ponieważ za jego pomocą pacjent może opisywać: omdlenie, zawroty głowy, oszołomienie i niestabilność pozycji ciała. Takich objawów doświadcza 20-30% populacji.

Dużym ułatwieniem w rozpoznawaniu zawrotów stało się przyjęcie umownego ich podziału na:

• zawroty głowy prawdziwe (vertigo) z subiektywnym wrażeniem ruchu, często z nudnościami i wymiotami
• stan przedomdleniowy (presyncope) z osłabieniem, mroczkami, zawężeniem pola widzenia, bladością powłok, potami i nudnościami
• uczucie niestabilności równowagi (disequilibrium) związane z ruchem ciała
• wrażenie oszołomienia z innymi nieokreślonymi bliżej zaburzeniami (lightheadedness).¹