W latach 70. XX wieku obserwacje osób z objawami pobudzenia układu współczulnego, które pojawiały się po posiłku i którym towarzyszyło obniżenie glikemii <50 mg/dl (2,8 mmol/l) w doustnym teście obciążenia glukozą, spowodowały, że do języka medycznego weszły określenia „funkcjonalna hiperinsulinemia” lub „funkcjonalna hipoglikemia”. Obecnie coraz więcej chorych zgłasza się do lekarza w celu przeprowadzenia diagnostyki tych zaburzeń, co zapewne jest wynikiem zarówno złych nawyków żywieniowych, jak i większego dostępu do wiedzy medycznej (czy, niestety, często paramedycznej) w mediach.

Wprowadzenie

Objawy określane przez pacjentów jako nadmierna senność i przewlekłe zmęczenie lub – przeciwnie – nagła pobudliwość, potliwość, uczucie palpitacji serca czy nasilonego głodu skłaniają te osoby do poszukiwania ich przyczyn. Ponieważ dolegliwości pojawiają się w ciągu dnia po posiłku, a dostępne podstawowe badania (zazwyczaj wykonywane na czczo) nie ujawniają żadnych zaburzeń, chorzy często na własną rękę próbują znaleźć odpowiedzi w internecie. Podanych objawów nie można też, niestety, przypisać jednej konkretnej chorobie i pacjenci odbywają wiele konsultacji specjalistycznych, które wykluczają kolejne schorzenia. Dlatego kiedy na horyzoncie pojawia się potencjalna przyczyna, czyli wspomniana hipoglikemia reaktywna, chorzy z ulgą oczekują już tylko na leczenie, które przyniesie poprawę. Na tym etapie poszukiwań trafiają na ogół do diabetologa lub endokrynologa.

Przyczyny hipoglikemii u osób bez cukrzycy

Sama hipoglikemia reaktywna, podobnie jak np. gorączka, nie jest chorobą, ale jedynie sygnałem zaburzeń – w tym przypadku gospodarki węglowodanowej. Do potencjalnych przyczyn zmniejszenia stężenia glukozy związanych z jej nadmierną utylizacją lub zablokowaniem możliwości pozyskiwania u dorosłych (innych niż jatrogenna) należą: ciężkie infekcje, przewlekłe głodzenie, przewlekłe nadużywanie alkoholu i ciężka niewydolność nerek lub wątroby. Niektóre zaburzenia endokrynologiczne, takie jak: choroba Addisona (pierwotna niedoczynność kory nadnerczy), niedobór hormonu adrenokortykotropowego, niedoczynność tarczycy czy niedoczynność przysadki, to kolejna grupa schorzeń, w których przebiegu może dochodzić do nieprawidłowo małych stężeń glukozy. Wrodzona nietolerancja fruktozy czy galaktozemia mogą także być przyczyną wspomnianych zaburzeń, jednak najczęściej rozpoznaje się je już w wieku dziecięcym.

Zbyt małe stężenie glukozy istotnie zagraża życiu, dlatego ludzki organizm może zwiększać zawartość tego cukru we krwi za pomocą różnych hormonów (glukagonu, hormonu adrenokortykotropowego, katecholamin), natomiast aby zmniejszyć jego stężenie, wy...