Powszechny niedobór witaminy D jest problemem społecznym, który dotyka wszystkie grupy wiekowe. Udokumentowano, że w Polsce występuje on u 90% ludzi dorosłych. Ze względu na niekorzystne skutki dla zdrowia należy prowadzić suplementację witaminy D w całej populacji zgodnie z opracowanymi wytycznymi, a u osób ze stwierdzonym niedoborem witaminy D – leczenie za jej pomocą, ale w dawkach znacznie większych niż suplementacyjne i pod kontrolą stężenia 25(OH)D. Przed rozpoczęciem leczenia niedoboru witaminy D u indywidualnego pacjenta należy ustalić przyczynę jego powstania, dobrać odpowiednio dawkę leczniczą witaminy D z uwzględnieniem ciężkości jej niedoboru, masy ciała pacjenta oraz stosowania lub nie wcześniejszej suplementacji, określić czas terapii, a także procedury monitorowania skuteczności leczenia. W przypadku niedoboru witaminy D należy zatem prowadzić tzw. terapię spersonalizowaną („terapię szytą na miarę”).

Wprowadzenie

Niedobór witaminy D jest powszechny, występuje u kilkudziesięciu procent zdrowych ludzi w wielu miejscach świata niezależnie od rasy, płci i wieku.^1,2 W Polsce w badaniu przekrojowym u 90% zdrowych dorosłych kobiet i mężczyzn stwierdzono niedobory witaminy D [stężenie 25-hydroksywitaminy D (25(OH)D) <30 ng/ml].³

Upowszechnienie suplementacji witaminy D w 1997 roku w dawce 400 j.m./24 h (zalecane dzienne spożycie [RDA – recommended dietary allowances]) zgodnie z zaleceniami Food and Nutrition Board (FNB) zmniejszyło problem występowania krzywicy u niemowląt. W świetle jednak nowych danych o działaniu pozakostnym (plejotropowym) witaminy D i niekorzystnych ogólnoustrojowych następstwach jej niedoboru uznano, że zalecana dawka jest zbyt mała, aby zapewnić powstanie 25(OH)D w ilości niezbędnej do syntezy aktywnej formy 1,25-dihydroksywitaminy D (1,25(OH)₂D) we wszystkich tkankach, gdzie widoczna jest szeroka aktywność biologiczna witaminy D (kostna i pozakostna). W tym czasie największą barierą legislacyjną utrudniającą walkę z hipowitaminozą D stał się fakt, że za górną granicę dziennego spożycia witaminy D (UL – upper intake level) uznano dawkę 50 µg/24 h (2000 j.m./24 h). W związku z powyższymi danymi zaistniała potrzeba opracowania zaleceń – wytycznych suplementacji witaminy D w większych dawkach z uwzględnieniem jej podaży na różnych etapach życia, a także podniesienia progu UL dla witaminy D. Wytyczne z zakresu suplementacji witaminy D w Polsce dotyczące dzieci i młodzieży zostały opracowane i opublikowane w roku 2009,^4,5 a dotyczące dorosłych na przełomie 2009 i 2010 r.^4,6 Biorąc za podstawę, że synteza skórna jest głównym źródłem zaopatrzenia organizmu w witaminę D, i uwzględniając położenie geograficzne Polski, ustalono, że dorośli wymagają podaży witaminy D doustnie w dawce 800-1000 j.m./24 h w okresie od października do maja (z powodu niedostatecznej ekspozycji na światło słoneczne), a przez cały rok należy podawać witaminę D wszystkim osobom unikającym naświetlań skórnych oraz osobom po 65 r.ż. ze względu na obniżoną syntezę skórną oraz udowodnione działanie przeciwzłamaniowe i przeciwupadkowe.