Zespół metaboliczny (MS – metabolic syndrome) jest rozpoznawany na podstawie współwystępowania poniższych kryteriów: zaburzenia lipidowe (takie jak: hipertriglicerydemia, czyli stężenie triglicerydów >150 mg/dl, lub leczenie dyslipidemii), obniżone stężenie cholesterolu frakcji HDL <40 mg/dl u mężczyzn i <50 mg/dl u kobiet lub leczenie dyslipidemii, ciśnienie tętnicze >130/85 mmHg lub leczenie nadciśnienia tętniczego, glikemia na czczo >100 mg/dl lub leczenie cukrzycy typu 2. Ze względu na długoletnie obserwacje i badania, w wyniku których stwierdzono naczelną rolę otyłości trzewnej w rozwoju MS, w 2009 roku do kryteriów jego rozpoznania dołączono obligatoryjnie występowanie otyłości brzusznej (w populacji europejskiej u mężczyzn obwód talii >94 cm, a u kobiet >80 cm) oraz współistnienie co najmniej dwóch z wyżej wymienionych nieprawidłowych pomiarów. Trzewna tkanka tłuszczowa ze względu na swój profil metaboliczny, a przede wszystkim w wyniku zaburzenia jej homeostazy i nieprawidłowego funkcjonowania odgrywa kluczową rolę w rozwoju MS. Może być źródłem rozwoju hiperinsulinemii, insulinooporności, zaburzeń lipidowych, wielu powikłań narządowych, w tym niealkoholowej choroby stłuszczeniowej wątroby, czy też rozwoju miażdżycy prowadzącej do chorób sercowo-naczyniowych. Tkanka tłuszczowa trzewna jako gruczoł endokrynny produkuje liczne hormony aktywne metabolicznie zwane adipokinami, które mogą wpływać na rozwój MS. W niniejszym artykule zostaną przedstawione niektóre aspekty funkcjonowania trzewnej tkanki tłuszczowej i jej wpływ na rozwój MS oraz związane z nim ustrojowe powikłania metaboliczne.

Wprowadzenie

Zespół metaboliczny jest głównym i stale nasilającym się wyzwaniem dla zdrowia publicznego na całym świecie, a w szczególności dla krajów wysoko rozwiniętych. Z MS nieodzownie wiąże się pięciokrotny wzrost ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 i dwukrotny chorób sercowo-naczyniowych w ciągu 5-10 lat.¹ Ponadto ryzyko wystąpienia udaru niedokrwiennego mózgu zwiększa się 2-4 razy, a zawału mięśnia sercowego 3-4 razy.²

Pojęcie zespołu metabolicznego zostało wprowadzone już w latach 20. XX wieku, jednak jako jednostka chorobowa zaczął on funkcjonować znacznie później. W 1947 r. Jean Vague wykazał zależność między występowaniem otyłości brzusznej, zaburzeniami met...

Częstość występowania zespołu metabolicznego na całym świecie waha się od <10% do nawet 84%, w zależności od regionu.7,8 Według szacunku International Diabetes Federation (IDF) u około 1/4 populacji dorosłych na świecie występuje zespół metabolicz...