Pierwsze pytania, jakie pojawiają się, gdy poruszamy problematykę agresywnych zachowań pacjentów, brzmią: jak opanować niebezpieczną sytuację? Jak zapewnić bezpieczeństwo innym pacjentom, pracownikom ochrony zdrowia i sobie? W skrajnych przypadkach musimy też wiedzieć, jak uspokoić pacjenta, stosując środki farmakologiczne lub przymusowe unieruchomienie. W artykule spojrzymy jednak na problem agresji z bardziej holistycznej perspektywy, tak aby zrozumieć przyczyny coraz częstszych agresywnych zachowań pacjentów wobec personelu medycznego i przeanalizować sposoby zapobiegania takim sytuacjom. W związku z tym postaramy się połączyć analizę aspektów indywidualnych i systemowych, w której trzeba wziąć pod uwagę pacjenta, jego dolegliwości, lekarza i innych członków zespołu diagnostyczno-terapeutycznego oraz środowisko, w którym się znajdują, czyli izbę przyjęć lub gabinet lekarski. Tak jak zazwyczaj będziemy się odnosić do ról współczesnego lekarza, a więc nie tylko eksperta medycznego, lecz także osoby potrafiącej się sprawnie komunikować, współpracownika, lidera i profesjonalisty.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien:

• rozumieć złożoność problematyki agresywnych zachowań pacjentów
• znać czynniki psychiczne zwiększające ryzyko wystąpienia agresji
• znać czynniki systemowe i instytucjonalne zwiększające zagrożenie wystąpienia agresji
• wykształcić umiejętność holistycznego spojrzenia na agresywnego pacjenta
• rozumieć zasady zapobiegania wystąpieniu agresywnych zachowań
• rozumieć konieczność szkolenia w zakresie kompetencji związanych z identyfikacją agresywnych zachowań pacjentów, zapobieganiem ich wystąpieniu i postępowaniem w przypadku, gdy do nich dojdzie

Wprowadzenie

Warto zwrócić uwagę na fakt, że coraz częściej umiejętności właściwej komunikacji z pacjentami odbieranymi jako trudni lub agresywni są uważane za podstawowe kompetencje lekarza, które nie powinny opierać się na jego intuicji, tylko wynikać z kształcenia przeddyplomowego i specjalistycznego. Na przykład brytyjskie wytyczne dotyczące specjalizacji z chorób wewnętrznych zawierają zalecenie, by osoby w trakcie specjalizacji nabyły kompetencji w zakresie przewidywania i zapobiegania zachowaniom agresywnym i trudnym, wykorzystywania bezpiecznych interwencji farmakologicznych i fizycznych, właściwego analizowania zaistniałej sytuacji i umiejętności współpracy z odpowiednimi specjalistami.¹

Agresja pacjentów może przyjmować wiele form, począwszy od agresji słownej, w tym również zastraszania i gróźb, poprzez przemoc fizyczną, agresję o charakterze seksualnym, aż do użycia broni. Skutkami agresywnych zachowań mogą być również zniszcze...