W 2017 roku jedna z największych światowych organizacji zrzeszających dermatologów ze Stanów Zjednoczonych, Kanady oraz całego świata – American Academy of Dermatology (AAD) – na łamach czasopisma „Journal of American Academy of Dermatology” opublikowała nowe zalecenia postępowania w przypadku rozpoznania raka kolczystokomórkowego skóry (SCC – squamous cell carcinoma). Wytyczne te jasno określają, iż leczenie chirurgiczne niezmiennie pozostaje preferowanym sposobem leczenia tego drugiego co do częstości występowania nowotworu skóry. Pozostałe, niechirurgiczne metody leczenia, takie jak: terapia fotodynamiczna, radioterapia oraz terapie miejscowe, wykazują zdecydowanie niższe wskaźniki wyleczeń, dlatego ich zastosowanie można rozważyć w szczególnych sytuacjach, wyłącznie w przypadku nowotworów o niskim ryzyku nawrotów, gdy zabieg chirurgiczny z różnych przyczyn jest przeciwwskazany lub niemożliwy do przeprowadzenia. W przedstawionych zaleceniach omówiono również ocenę stopnia zaawansowania nowotworu, monitorowania pacjentów po zakończonym leczeniu onkologicznym oraz zapobiegania nawrotom SCC. Zwrócono też uwagę na aktualne możliwości terapii zaawansowanych postaci choroby.

Wprowadzenie

Rak kolczystokomórkowy jest zaraz po raku podstawnokomórkowym skóry (BCC – basal cell carcinoma) drugim co do częstości występowania nowotworem skóry. Szacuje się, iż oba te nowotwory stanowią łącznie nawet 99% wszystkich nieczerniakowych nowotworów skóry (NMSC – non-melanoma skin cancers).¹ Podobnie jak w przypadku BCC częstość występowania tego raka wzrasta bardzo dynamicznie na całym świecie.^2,3 Choć nowotwór ten charakteryzuje się raczej powolnym wzrostem, często prowadzi do destrukcji otaczających tkanek, powodując poważne defekty estetyczne, co jest szczególnie istotne w lokalizacjach eksponowanych, takich jak głowa i szyja. Rak kolczystokomórkowy częściej niż BCC daje przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych oraz narządów odległych (ryzyko tworzenia przerzutów szacuje się na ok. 4% przypadków SCC), przez co charakteryzuje się większą śmiertelnością.² Chociaż wiele czynników może zwiększać ryzyko wystąpienia raków skóry, niewątpliwie najważniejsze znaczenie w rozwoju SCC ma łączna ekspozycja na działanie promieniowania ultrafioletowego (UV), szczególnie w wieku młodzieńczym.^3,4 Należy ponadto wspomnieć, że ryzyko rozwoju kolejnych nowotworów skóry, w tym czerniaka, znacznie wzrasta w stosunku do populacji ogólnej w przypadku zdiagnozowania wcześniejszych postaci SCC.^3,5 Dlatego też ścisłe monitorowanie chorych po zakończonym leczeniu onkologicznym jest niezbędnym elementem dalszej opieki nad pacjentem, u którego rozpoznano raka skóry. Co więcej, pacjenci po przeszczepach będący w trakcie przewlekłej immunosupresji stanowią grupę szczególnie narażoną na rozwój nowotworów skóry, w tym głównie SCC.^2,3