W 2018 roku, po 9 latach oczekiwania, pojawiły się nowe rekomendacje European Society of Cardiology (ESC) z zakresu postępowania w omdleniach. W artykule zostaną przedstawione nowości i zalecenia grupy ekspertów ze szczególnym zwróceniem uwagi na praktyczne aspekty treści zawartych w dokumencie.

Omdlenie jest objawem mogącym wystąpić na skutek kilku niesprzyjających zbiegów okoliczności, do którego dochodzi jednorazowo, ale też może stanowić istotny sygnał wielu poważnych schorzeń. Szybkie rozpoznanie i odpowiednie ukierunkowanie chorego jest podstawą działania personelu medycznego mającego kontakt z takim pacjentem.

Definicja omdlenia

Omdlenie to krótkotrwała utrata świadomości (TLOC – transient loss of consciousness) spowodowana spadkiem przepływu mózgowego. Charakteryzuje się nagłym początkiem, krótkim czasem trwania i samoistnym całkowitym ustąpieniem. Definicja ta zawęża przypadki utraty świadomości w postaci zaburzenia kontroli ruchowej, reaktywności oraz niepamięci zdarzenia jedynie do stanów, w których przyczynę stanowi spadek przepływu mózgowego. Z tego powodu np. pourazowe utraty świadomości, objawy dysfunkcji neurologicznej, takie jak padaczka, nie są rozpatrywane.

Wyraźnie widać, że w najnowszych rekomendacjach zespół ekspertów skupił się przede wszystkim na możliwie szybkiej, efektywnej i ograniczającej koszty diagnostyce.

Rola testu pochyleniowego

W dziedzinie diagnostyki ograniczona została rola testu pochyleniowego. Jak dowodzą autorzy, najbardziej czuły i specyficzny jest on dla rozpoznanego zespołu wazowagalnego, natomiast nie sprawdza się w omdleniach arytmicznych, w omdleniach z nietypowymi objawami klinicznymi sugerującymi efekt odruchu i w omdleniach o niewyjaśnionej etiologii. Eksperci ESC twierdzą, że „ofiarowuje małe możliwości diagnostyczne dla pacjentów, dla których najbardziej jest potrzebny”. Niemniej na podstawie analizy doniesień dotyczących testu pochyleniowego stwierdzono występowanie zjawiska nazwanego podatnością hipotensyjną, czyli odruchowego spadku ciśnienia na poziomie niewystarczającym do wywołania omdlenia. W przypadku towarzyszącej napadowej arytmii lub w czasie stosowania leków hipotensyjnych, szczególnie u osób starszych, może jednak spowodować istotny spadek przepływu mózgowego i doprowadzić do omdlenia. Pozwala to na odpowiednią korektę stosowanego leczenia chorób zasadniczych.

Z jednej strony w rekomendacjach wykluczono możliwość stosowania testu pochyleniowego do oceny skuteczności terapii omdleń, ale z drugiej może on stanowić doskonały „przyrząd treningowy” dla pacjentów, ponieważ uczy rozpoznawania objawów prodromal...