Dyslipidemia to jeden z najczęściej występujących czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Wciąż zbyt rzadko jednak wykonujemy podstawowe badanie pozwalające ją rozpoznać – lipidogram. Prawidłowa interpretacja wyników badania wymaga znajomości wywiadu i kontekstu klinicznego. Ponadto lipidogram jest tylko jednym z elementów całościowej oceny metabolicznej. W artykule zawarto wskazówki, którymi należy się kierować, zlecając lipidogram, oraz zasady jego interpretacji. Omówiono również podstawowe zasady monitorowania skuteczności i bezpieczeństwa terapii hipolipemizującej.

Wprowadzenie

Hipercholesterolemia to jeden z podstawowych, modyfikowalnych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Zaburzenie samo w sobie nie wywołuje objawów, wymaga więc aktywnego poszukiwania. Według wyników badania WOBASZ II w Polsce problem hipercholesterolemii dotyczy około 70% mężczyzn i 63% kobiet. Jednocześnie świadomość znaczenia hipercholesterolemii wciąż jest niska – niespełna 40% pacjentów zdaje sobie sprawę, że stężenie cholesterolu jest u nich zbyt wysokie, a około 17% pomimo tej wiedzy nie podejmuje żadnych działań.¹ Odsetek pacjentów leczonych skutecznie jest trudny do oszacowania, zależy przede wszystkim od przynależności pacjenta do grupy ryzyka sercowo-naczyniowego. Definicje tych grup w ciągu ostatniej dekady były modyfikowane, podobnie jak stopniowo zaostrzano kryteria skutecznego leczenia, to jest docelowe wartości poszczególnych frakcji lipidogramu. W niniejszym artykule odwołuję się do najnowszego dokumentu dotyczącego tego zagadnienia – III Deklaracji Sopockiej.²

Kogo badać?

Mając na uwadze rozpowszechnienie dyslipidemii w Polsce, przede wszystkim należy się zastanowić, kto powinien być poddany badaniu. Aktualne wytyczne europejskie wskazują, że oznaczenie lipidogramu powinno być rutynowo wykonywane u każdego mężczyzny po 40 r.ż. i u każdej kobiety po menopauzie lub po ukończeniu 50 r.ż.³ Zalecenie to jest podyktowane konstrukcją karty SCORE, jednego z podstawowych narzędzi do kalkulacji ryzyka sercowo-naczyniowego. Karta ta, uwzględniająca wiek, płeć, status nikotynizmu, wartość ciśnienia tętniczego oraz stężenie cholesterolu całkowitego, pozwala na kalkulację 10-letniego ryzyka zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych u osób po 40 r.ż., jednak w praktyce u kobiet ryzyko to zaczyna sięgać ok. 1% dopiero koło 50 r.ż. Jednocześnie zdajemy sobie sprawę, że znaczenie ma nie tylko wysokość stężenia cholesterolu, lecz także czas narażenia naszego organizmu na funkcjonowanie w warunkach jego zwiększenia. Stąd lipidogram należy oznaczyć u wszystkich osób, niezależnie od wieku, jeśli spełniają poniższe kryteria:^2-5