Zakażenie układu moczowego (ZUM) to jedna z najczęściej stwierdzanych w POZ infekcji, która może występować w każdym odcinku układu moczowego. W diagnostyce bardzo ważną rolę odgrywają badania laboratoryjne, a to ze względu na rosnącą antybiotykooporność bakterii. Ważne jest więc, aby leczenie empiryczne, jeśli to konieczne, zmodyfikować zaraz po uzyskaniu wyników posiewu moczu.

Wprowadzenie

Zakażenia układu moczowego (ZUM) są jednymi z najczęściej rozpoznawanych infekcji w podstawowej opiece zdrowotnej. Grupą szczególnie narażoną na występowanie ZUM są kobiety ze względu na krótszą cewkę moczową, częstą kolonizację bakteryjną okolicy moczowo-płciowej oraz pojawiające się wraz z wiekiem zaburzenia w odpływie moczu, tj. nietrzymanie moczu lub jego zaleganie w pęcherzu moczowym.¹ ZUM może dotyczyć każdego odcinka układu moczowego: cewki moczowej, pęcherza moczowego, moczowodów lub nerek.² Najczęściej wywoływane są przez patogeny pochodzące z flory bakteryjnej jelita grubego (głównie Escherichia coli), które mogą łatwo przenosić się do cewki moczowej (z uwagi na bliskość anatomiczną) i dalej drogą wstępującą do pozostałych części układu moczowego.³

Klasyfikacja

Istnieje kilka klasyfikacji zakażeń układu moczowego w zależności od anatomicznego umiejscowienia infekcji, stopnia ciężkości zakażenia lub ze względu na występowanie czynników ryzyka pogarszających przebieg choroby.

Najczęstszą klasyfikacją ZUM wynikającą z anatomicznego występowania infekcji jest podział na zakażenie górnego i dolnego odcinka dróg moczowych (tab. 1). Podziału dokonuje się na podstawie objawów klinicznych.

ZUM można klasyfikować również jako zakażenie niepowikłane i powikłane (tab. 2). Większość przypadków infekcji w postaci zapalenia pęcherza lub odmiedniczkowego zapalenia nerek u zdrowych, dorosłych kobiet niebędących w ciąży uważa się za niepowikłane ZUM. Do powikłanych ZUM zalicza się zawsze zakażenie u mężczyzn niezależnie od jego lokalizacji, zakażenie u kobiet z anatomiczną lub czynnościową przeszkodą w odpływie moczu i zakażenie wywołane nietypowymi patogenami.

Czynniki ryzyka wystąpienia powikłanego zakażenia układu moczowego przedstawiono w tabeli 3.

Diagnostyka

Badanie podmiotowe

Jednym z podstawowych elementów diagnostyki ZUM są wywiady lekarskie dotyczące aktualnych dolegliwości chorego oraz jego historii medycznej. Specyficzne zestawienie objawów, takie jak: bolesne oddawanie moczu, częstomocz, nykturia, dolegliwości bó...

Wyciek z cewki moczowej może sugerować występowanie zakażenia przenoszonego drogą płciową. W diagnostyce pomocne będzie również uzyskanie od chorego informacji na temat: chorób współistniejących (np. kamica moczowa, cukrzyca), stosowania leków imm...