Opis przypadku

Do kliniki dermatologii został przyjęty 60-letni mężczyzna z powodu zmian o charakterze grudek oraz zlewnych ognisk rumieniowo-naciekowych zlokalizowanych w obrębie dłoni, nadgarstków (ryc. 1, 2) oraz stóp. Wykwitem podstawowym były płasko-wyniosłe grudki o średnicy 1-2 mm, koloru sinoczerwonego, o połyskliwej, gładkiej powierzchni. W ich obrębie występowała dyskretna biaława siateczka. Na dłoniach widoczne były nawarstwienia rogowe oraz pojedyncze bolesne pęknięcia. Pacjent negował współwystępowanie czynników infekcyjnych, a także stosowanie nowych leków czy suplementów diety. Zmiany były przyczyną nasilonego świądu, ale ogólny stan chorego był dobry.

W wykonanych badaniach laboratoryjnych stwierdzono nieznaczną leukocytozę oraz podwyższone stężenie białka C-reaktywnego (CRP – C-reactive protein). Wykluczono nosicielstwo wirusów zapalenia wątroby typu B i C. W trakcie pobytu w klinice włączono systemowo preparaty glikokortykosteroidowe (prednizon 30 mg) oraz intensywne leczenie miejscowe (propionian klobetazolu raz dziennie), uzyskując poprawę. Zmiany wchłonęły się do poziomu skóry, zmniejszył się też stan zapalny.

W rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić następujące jednostki chorobowe:

• liszaj czerwony płaski
• łuszczycę krostkową dłoni i stóp
• zapalenie skóry i mięśni
• wyprysk dłoni.

Liszaj czerwony płaski

Liszaj czerwony płaski (lichen planus) jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry oraz błon śluzowych. Etiopatogeneza choroby jest złożona i nie w pełni poznana. Podkreślana jest rola zaburzeń immunologicznych. Pośród czynników mogących zainicjować dysfunkcję układu immunologicznego wymieniane są antygeny wirusowe i bakteryjne, leki (sole złota, preparaty przeciwmalaryczne, neuroleptyki, trankwilizery), stres, niekiedy czynniki fizyczne. Dane z piśmiennictwa wskazują na związek między występowaniem zakażenia HBV oraz HCV a rozwojem liszaja płaskiego. W badaniu dermatologicznym stwierdza się sinofioletowe, wieloboczne, płasko-wyniosłe grudki o gładkiej i połyskliwej powierzchni. Widoczne w obrębie grudek nierównomierne, siateczkowate zmętnienie spowodowane jest przerostem warstwy ziarnistej naskórka (siateczka Wickhama). Zmiany zlokalizowane są głównie w obrębie zgięciowych powierzchni nadgarstków, stawów skokowych oraz w okolicy krzyżowo-lędźwiowej. Na błonie śluzowej jamy ustnej mogą występować smugowate białawe zmleczenia o linijnym przebiegu, układające się wzdłuż linii zgryzu. Zmiany mogą się pojawić również w obrębie skóry owłosionej głowy (nierównomierne bliznowacenie) i płytek paznokciowych (podłużne pobruzdowanie, spełzanie płytek lub ich zanik – ryc. 3).