Choroby reumatologiczne to dla internisty trudny temat. Jednych fascynuje swoją złożonością, innych odstręcza z uwagi na nierzadko czasochłonne i niejednoznaczne procesy diagnostyczne. W praktyce często poważnym wyzwaniem jest decyzja o wykonaniu badań laboratoryjnych w kierunku tej grupy schorzeń. Wątpliwości szczególnie dotyczą interpretacji wyników wykonanych badań. Jakie miano przeciwciał jest klinicznie istotne? Czy na wyniki badań wpływają wiek pacjenta lub współistniejące schorzenia internistyczne? Na te właśnie pytania staramy się odpowiedzieć, prezentując zestawienie najczęściej wykonywanych na oddziałach internistycznych w toku diagnostyki chorób reumatologicznych badań laboratoryjnych.

Wprowadzenie

Niestety, w reumatologii nie ma badań laboratoryjnych, których wyniki mogłyby same w sobie potwierdzać bądź wykluczać konkretne schorzenie. W większości przypadków o rozpoznaniu konkretnej jednostki chorobowej decyduje zestawienie wyników badań laboratoryjnych z objawami klinicznymi. Często rozpoznanie wymaga obserwacji zmienności tych objawów w czasie. Niekiedy jednak diagnostyka laboratoryjna może być bardzo pomocna, kiedy jej wyniki zestawi się z dokładnym wywiadem i badaniem przedmiotowym. Z kolei po ustaleniu rozpoznania niektóre testy pomagają ocenić zaawansowanie i rokowanie choroby czy też odpowiedź na zastosowane leczenie. Niewłaściwa interpretacja będzie prowadzić do dużej liczby wyników fałszywie dodatnich i obciążającego pacjentów niepotrzebnego leczenia. Wyjątkowo piszemy tym razem nie o wykorzystaniu badań laboratoryjnych w diagnostyce i monitorowaniu jednej choroby, ale o wielu badaniach stosowanych w różnicowaniu wielu często podobnych fenotypowo schorzeń z jednej grupy. Mając to na uwadze, postanowiliśmy zmienić dotychczasową konwencję artykułów i wyjść od badań właśnie, wskazując ich możliwe zastosowanie praktyczne. Celem poniższego artykułu jest więc przyjrzenie się poszczególnym testom i przeanalizowanie, na ile mogą być pomocne i gdzie kryją się ich ograniczenia. Zaznaczamy jednak, że prezentujemy punkt widzenia lekarzy pracujących na oddziale chorób wewnętrznych, nie specjalistycznym oddziale zajmującym się pełnym spektrum chorób tkanek łącznych. Stąd zarówno wybór badań, jak i schorzeń ma charakter subiektywny, wynikający z jednej strony z naszych własnych doświadczeń, z drugiej zaś – z dostępności do poszczególnych badań na oddziale chorób wewnętrznych właśnie.